ДІНДІ ҚАДІР ТҰТ, ДӘСТҮРДІ ДӘРІПТЕ
Біз өмір сүріп отырған заманда дін мен дәстүр – ұлт руханиятының қос қанаты. Екеуі де адамның адамдық болмысын, қоғамның тұтастығын, ұлттың рухани байлығын қалыптастырады. Дінді қадір тұту – Аллаға деген ықыласты, жүректегі иманды күшейту болса, дәстүрді дәріптеу – ата-баба аманатына адалдықтың, ұлттың өзегін сақтау жолының көрінісі.
Ислам діні – адамды тәртіпке, мейірім мен әділдікке шақыратын кемел жүйе. Ал дәстүр – сол құндылықтардың халық өміріндегі көрінісі. Қазақ халқы ғасырлар бойы ислам дінін қабылдап, оны өз өмір салтына сіңіре білді. Намаз оқу, ораза тұту, жақсылық жасау, жетім мен жесірге қамқор болу – бәрі де қазақ дәстүрінің өзегіне айналған. Сол себепті дін мен дәстүр – өзара қабысқан рухани тірек.
Қазақтың көптеген салт-дәстүрлері исламның негізгі қағидаларымен үндеседі. Мәселен, «Ассалаумағалейкум» деп сәлем беру Мұхаммед Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннеті. Үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсету – шариғатта бекітілген әдеб қағидасы. Қонақ күту, жетім мен жесірге қамқор болу, аманатқа адалдық таныту сияқты дәстүрлер де исламның басты құндылықтарымен үйлеседі. Осының бәрі халқымыздың рухани дүниесінің дінмен тығыз байланыста екенін айғақтайды. Алайда кез келген дәстүрдің шариғатқа сай болуы маңызды. Егер бір әдет дін қағидаларына қайшы келсе, оны жалғастыру дұрыс емес. Мысалы, ырымшылдық немесе Алладан басқаға табыну секілді әрекеттер – ислам сеніміне қайшы. Сол себепті дәстүрді дәріптеу дегеніміз – оны сын көзбен қарап, дін өлшемімен таразылау. Дін – негіз, дәстүр – соның өрнегі. Егер дәстүр діннің шеңберінде сақталса, ол халықтың рухани байлығын арттырады.
Бүгінгі қоғамда кейде дін мен дәстүрді бір-біріне қарсы қою үрдісі байқалады. Алайда бұл қате түсінік. Дін мен дәстүр егіз ұғым. Дін – адамның Алла алдындағы жауапкершілігін арттырса, дәстүр – сол жауапкершіліктің қоғамдағы көрінісі. Мысалы, «жеті атадан қыз алмау» салты – тек биологиялық ұстаным емес, исламдағы туыстық қатынасты сақтаудың, нәсілді таза ұстаудың даналық үлгісі. Ал «қонақ келсе, құт келеді» деген ұғым –қонақжайлық пен жомарттыққа үндеген пайғамбар сүннетінің өміршең нышаны. Дінді қадір тұтқан адам – иманды, әділ, сабырлы, ұстамды болады. Дәстүрді дәріптеген жан – елін, жерін, ата-баба жолын құрметтейді. Екеуінің тоғысқан жерінде кемел тұлға қалыптасады. Исламда адамның ең жақсысы – адамдарға пайдасы тигені делінеді. Демек, шынайы мұсылман болу – тек құлшылықпен шектелмейді, ұлттық рухты, мәдени мұраны, жақсы дәстүрді сақтап, оны келесі ұрпаққа жеткізумен өлшенеді.
Қазіргі таңда дін мен дәстүрді ұштастыра білу – рухани жаңғырудың өзегі. Жастарға иман мен ұлттық сана қатар берілсе, қоғам берекелі, ұлт болашағы нұрлы болмақ. Сондықтан әр мұсылман өз ұлтының тамырынан ажырамай, ислам ілімін дұрыс түсініп, дәстүрге сүйене өмір сүрсе – бұл шынайы рухани кемелдікке апарар жол.
Қорытындылай келгенде, дінді қадір тұту – Аллаға мойынсұну, дәстүрді дәріптеу – ата-бабаның рухани аманатына адал болу. Бұл екеуі – имандылық пен ұлт бірлігінің кепілі. Дін мен дәстүрді тең ұстанған ел ешқашан азбайды, керісінше рухани тұрғыда кемелденіп, жаратқанның разылығына бөленеді. Сондықтан әрқайсымыз «дінді қадір тұт, дәстүрді дәріпте» деген қағиданы өмірлік ұстанымға айналдырсақ, қоғамымыз мейірім мен берекеге толы болмақ.
Қаленов Кенжебек
Алатау аудандық «Бекет ата» мешітінің наиб имамы