ОТБАСЫЛЫҚ ҚАҒИДА ҚАЖЕТ ПЕ?
Ата-бабамыздан «Отан отбасынан басталады» деген нақыл сөз қалған. Расымен де, Отанның берік болуы отбасының бекемдігінен бастау алады. Өйткені ол – ең негізгі және ең маңызды әлеуметтік институт. Отбасының нақты қағидаларға сүйеніп, дамуы еліміздің де жүйеленіп, алға қарай қадам басуына тікелей әсер етеді.
Егер қоршаған ортамызға, қоғамымызға назар салсақ, кез келген жобада өзіне тән мақсат-міндеті, қағидалары, орындалу тәртібі болатынын байқаймыз. Осы күнге дейін ешқандай жүйесі мен тәртібі жоқ қандай да бір жоба діттеген мақсатына жеткен емес, өсіп-өніп, өрлеген де емес. Өйткені әлдебір жетістікке жету жолында темірдей тәртіп, қатып қалған қағидалар жиынтығының керегі хақ. Сол секілді отбасын құрып, оны алға сүйреу үшін де өзіне тән қағида-принциптері қажет.
Белгілі қоғам қайраткері, танымал тележүргізуші марқұм – Бейсен Құранбектің осы мәселеге қатысты арнайы жүйесі болған. Оны «Бейсен және Болмыс» атты кітаптан аңғара аламыз. Еңбекте Бейсен Құранбектің отбасында әйелімен уағдаласқан жеке принциптері болғаны баяндалған. Нақтырақ айтсақ, ол қағидалар қатарына мыналар жатады:
- Үйленген күннен бастап «сіз» деп сөйлесу;
- Қайын ата мен енені екіжақты құрметтеу, туған ата-ана ретінде көру;
- Қонақ келсе де, ішімдік кіргізбеу;
- Баланы мектепке дейін «хан» тұтып, мектеп кезінде шәкірт, ал оны бітірген соң дос секілді мәміле қылу;
- Ренжіскен жағдайда араны суытпай бірден сөйлесуге көшу;
- Қайта-қайта қоңырау шалып, есеп беруді талап етпеу;
- Ешқашан ажыраспау;
- Екі жақтың туған-туыстары жөнінде өсек-аяң таратпау.
Байқап қарасақ, Бейсеннің бұл қағидалары ислам талаптарына сәйкес келетінін аңғару қиын емес. Оның үстіне, аталмыш принциптер Бейсен Құранбектің өзі мен жан-жарына ғана тән болуы мүмкін. Яғни бұларды әр отбасыға тиесілі тәртіп жүйесі деп айтудан аулақпыз. Өйткені әрбір жанұя – өз алдына бөлек мемлекет, соған сәйкес әрқайсысының жеке Конституциясы да бар. Сондықтан, дініміздің қайнаркөздеріне көз тастай отырып, жоғарыда айтылған қағидаларды жалпы мұсылман жұртшылыған ортақ, мына негізгі мәселелермен толықтырсақ болады:
- Өзара мейірім танытуды ұмытпау. «Сендердің ең жақсыларың – әйелдеріне ең жақсы болғандары» (Тирмизи). «Раббың ата-анаға жақсылық жасауды бұйырды» (Исра сүресі).
- Отбасылық өмірді тақуалыққа негіздеу. «Ей, иман келтіргендер! Өздеріңді және отбасыларыңды оттан сақтаңдар» (Тахрим сүресі). «Расында, ең құрметтілерің – Алладан көп қорқатындарың» (Хужурат сүресі).
- Өз міндеттерін атқару. «Ерлер әйелдердің қамқоршысы, себебі Алла олардың біріне артықшылық беріп, нәпақа тауып береді» (Ниса сүресі). «Тақуа әйелдер – бойсұнушы, Алла қорғаған нәрселерді қорғайтындар» (Ниса сүресі).
- Әділдікті ту ету. «Балаларыңа сыйлық беруде әділ болыңдар» (Бұхари).
- Кешіріммен қарау. «Кешірім жолын ұстан, жақсылықты бұйыр, надандардан сырт айнал» (Ағраф сүресі).
- Туыстық қарым-қатынасты сақтау. «Аллаға қарсы келіп, туыстық байланысты үзуші адам жұмаққа кірмейді» (Бұхари)
Алатау ауданының бас имамы
Есім Ержан