ДІН МЕН ДӘСТҮР САБАҚТАСТЫҒЫ

Ата-бабадан аманат болып жеткен салт-дәстүрлердің бір парасы сан ғасырлардан бері ұласып келе жатқан ұғым-ұстанымдар болса, ал басым бөлігі асыл дініміздің әсерінен пайда болған дағды-әдеттер. Қазіргі аласапыран кезеңде біртұтас халық болып қалуымыз үшін алдымен тіліміз бен дінімізге һәм салт-дәстүрімізге берік болуымыз қажет. Ұлттық құндылықтарымызды лайықты қадірлеп, құнттай алмасақ, таным-түсінігіміз бен бітім-болмысымызға жат өзгелердің әспеттеп жүрген адамды арсыздыққа жетелейтін мәдениеті күнделікті тұрмыс-тіршілігімізге әсер етуі мүмкін.

 Ұлттың сақталуында діннің басым рөл атқаратындығын мұсылман халықтарының тұрмыс-тіршілігінен көруге болады. Әрбір ұлтты ұлт ретінде сақтап қалатын нәрсе тілі мен мәдениеті және осылардың негізі болып табылатын діні. Қазақ халқының сан ғасырлардан бері сақталып келе жатқан мәдени құндылықтарының негізгі мұрасы дініміз – ислам. Халқымыздың салт-санасы, әдет-ғұрпы исламдық тұрғыда, мұсылмандық таным негізінде қалыптасты. Ислам дінінің қағидаларын халқымыз әрбір мақал-мәтеліне, аңыз-әңгімесіне, жыр-дастанына, ертегісіне, шешендік сөзіне, даналық нақылына, тұрмыс-салт өлеңдеріне сіңіріп, күнделікті тұрмысында басшылыққа алар рухани және имани құндылықтарына айналдырды. Қазақ қоғамы үшін ұлттық салт-дәстүрлік құндылықтар мен діни құндылықтар ажырағысыз байланыста болды. Исламның негізгі қағидаларын халықтың жүрегіне жақын, санасына қонымды тілмен түсінікті етіп жеткізе білген ұлттың ағартушы ұстаздары мен дін ғұламаларының үлесі зор. Солардың ерен еңбегінің нәтижесінде қазақ халқы исламның рухын сезініп, жанымен қабылдап, әдеп-ғұрып, салт-дәстүрімен ұштастыра білді. Осының айғағы ретінде кеңестік кезеңде өмір сүрсе де, дініміздің қағидаларын жүрегіне түйіп, естіп-көргенін көзінің қарашығындай сақтап, халықына өнгелі болып отырған қариямыздан көруге болады.

Бір асқа жиналғанымызда егде жастағы қария ақсақал былай деп сөзге бастады. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы дінімізбен салт-дәстүріміздің қанат жайып дамуына ерекше үлес қосып келеді. Өз басым діни басқармадан шығатын басылымдар мен ақпарат құралдарын жібермей қараймын. Кезінде «Ислам және Өркениет» газеті, «Асыл арна» телеарнасы, қазіргі таңда  «Мұнара» газеті, «Иман» журналы және «MUNARA TV» телеарнасы дінімізді дәріптеумен қатар ұлттық салт-дәстүрімізге, тілімізге мән беріп барлығын бірге сабақтастырып, ұштастырып келе жатқан бұқаралақ ақпарат құралдары. Сөзін ары қарай былай деп сабақтады қария: «Біздің балалық шағымыз ауылда өтті. Ата-әжемізге ілесіп, ауызашарға барып, айт мерекелерін тойлап, мәре-сәре болушы едік. Ауылдағы мешіттің ауласында ойнап, азан дауысын естіп өстік. Мешіт көріп өскен бала жамандыққа жуымайды. Өйткені, мешіт ауылға береке кіргізеді. Мешіт ешуақытта көптік етпейді. Менің ойымша, бір ауылда бір мешіт міндетті түрде болу керек. Ата мен әженің тәрбиесін көріп мешіт ауласында өскен баланың бойында имандылық құндылықтары қалыптасады. Кез келген мемлекет даму үшін оның алғы-шарттары болады. Соның бірегейі – имандылық. Адам рухани тұрғыдан бай болмаса, оның қолындағы байлықтан да, биліктен де қайыр жоқ. Имансыз адам әділетсіздікке жол береді. Әділетсіз адам  қоғамға қиянат жасайды. Айта берсек, зардабы өте көп. Ислам озық ой мен алға дамыудың діні ретінде қай кезде де ғылыми-ағартушылық бағытты негіз етіп алды. Сондықтан да адамзатты білімге, оқуға үндеді. Ислам діні қоғамдағы кез келген келеңсіз мәселені шешуге қауқарлы. Қазір әлем елдері қарақшылықтан, ұрлық-қарлықтан, жезөкшелік пен нашақорлық дертінен айығудың жолын таппай, сарсаңға түсуде. Ал Ислам діні мұндай қатігездік пен күнәға жол бермейді. Сондықтан біз өз ата дінімізге деген көзқарасымызды түзеуіміз керек. Біз қанша жыл дінге қарсы саясатты бастан кештік. Сонда да Аллаға деген сенімге селкеу түсірмедік. Расында, рухани құндылықсыз болашаққа қадам баса алмаймыз. Дін бен салт-дәстүріміз – қос қанатымыз. Осы қос құндылықты халық арасында көбірек насихаттасақ, қоғам ізгілікке ұмтыла бастайды. Осы ретте асыл дініміз бен салт-дәстүрімізді сабақтастырып дәріптеп келе жатқан Қазақстан мұсылмандары діни басқармасына ұжымына, имамдарына алғысымды айтамын».

Бүгінде әлем мұсылмандарының басым бөлігі ұстанатын, Қазақстан мұсылмандары үшін де дәстүрлі болып табылатын ханафи мазһабының іргесін қалаған имам Ағзам Әбу Ханифа ілімінде ислам дінін қабылдаған жергілікті халықтардың салт-дәстүріне баса мән берілді. Ханафи мазһабында әдет-ғұрыптар исламдағы пәтуа шығарудың, яғни белгілі бір мәселеге қатысты діни үкім берудің бір негізі ретінде саналады. Демек, жергілікті халықтың дәстүріне тән қандай да бір әдет немесе ғұрып ислам шариғатына қайшы келмесе, оны қолдануға, сол бойынша іс-әрекет етуге ешбір шектеу қойылмайды.

Бостандық ауданы

        «Байкен» мешітінің

       наиб имамы Саясат Көкенай