ҚАЗАҚИ САЛТ-ДӘСТҮРДЕГІ ОТБАСЫ ҚҰНДЫЛЫҒЫ
Алматы
Алматы Астана Шымкент Ақсай Ақсу Ақтау Ақтөбе Актогайский район Алтынсарин ауданы Алға Амангельдинский район Арал Арқалық Арысь Атасу ауылы Атбасар Атырау Аягөз Аққулы ауданы Байқоңыр Байғанин ауданы Балқаш Баянауыл ауданы Бейнеу Бәйдібек ауданы Денис ауданы Ембі Ертіс ауданы Еңбекшіқазақ Жітіқара ауданы Жалағаш кенті Жаңаөзен Жаңатас Жангелді ауданы Жаркент Жаңақорған кенті Жаңқала Жезді кенті Жезқазған Жетісай Жосалы Жосалы кенті Жәйрем Жәнібек Зайсан Индер Исатай ауданы Қарағанды Қаскелең Келес ауданы Кентау Көкшетау Қонаев Қостанай Қосшы Құлсары Курчатов Қызылорда Көкпекті ауданы Ленгер Лисаков Май ауданы Майқайын кенті Маханбет ауданы Мақат Меңдіқара ауданы Миялы Мойынқұм ауылы Мырзакент кенті Мәртөк ауданы Науырзым ауданы Ойыл ауданы Ордабасы ауданы Отырар ауданы Павлодар Петропавл Риддер Рудный с.Мангистау Сайрам ауданы Сайқын Сарыағаш Сарыкөл ауданы Сарыөзек Сәтпаев Сауран ауданы Семей Созақ ауданы Солнечный Степногорск Сырым ауданы Тайынша Талғар Талдықорған Тараз Таран ауданы Текелі қаласы Темиртау Тереңкөл ауданы Тереңөзек кенті Теңіз кен орны Түркістан Түлкібас кенті Узынагаш Орал Өскемен Федеров ауданы Форт-Шевченко Хромтау Целиноград ауданы Чапаев Шамалған ауылы Шу Шал ақын ауданы Шалқар Шарбақты ауданы Шардара Шетпе Шиелі кенті Шұбарқұдық Ырғыз ауданы Екібастұз Қазығұрт Қамысты ауданы Қандыағаш Қарабалық ауданы Қаражал Қарасу ауданы Қаратау Қарғалы Қобда ауданы Қордай Құрманғазы ауданы Құрық Үржар ауданы Үшарал Ұзынкөл ауданы Әйтеке би ауданы Әйтеке би кенті Әулиекөл ауданы
Құптан 17:46
Алматы
Алматы Астана Шымкент Ақсай Ақсу Ақтау Ақтөбе Актогайский район Алтынсарин ауданы Алға Амангельдинский район Арал Арқалық Арысь Атасу ауылы Атбасар Атырау Аягөз Аққулы ауданы Байқоңыр Байғанин ауданы Балқаш Баянауыл ауданы Бейнеу Бәйдібек ауданы Денис ауданы Ембі Ертіс ауданы Еңбекшіқазақ Жітіқара ауданы Жалағаш кенті Жаңаөзен Жаңатас Жангелді ауданы Жаркент Жаңақорған кенті Жаңқала Жезді кенті Жезқазған Жетісай Жосалы Жосалы кенті Жәйрем Жәнібек Зайсан Индер Исатай ауданы Қарағанды Қаскелең Келес ауданы Кентау Көкшетау Қонаев Қостанай Қосшы Құлсары Курчатов Қызылорда Көкпекті ауданы Ленгер Лисаков Май ауданы Майқайын кенті Маханбет ауданы Мақат Меңдіқара ауданы Миялы Мойынқұм ауылы Мырзакент кенті Мәртөк ауданы Науырзым ауданы Ойыл ауданы Ордабасы ауданы Отырар ауданы Павлодар Петропавл Риддер Рудный с.Мангистау Сайрам ауданы Сайқын Сарыағаш Сарыкөл ауданы Сарыөзек Сәтпаев Сауран ауданы Семей Созақ ауданы Солнечный Степногорск Сырым ауданы Тайынша Талғар Талдықорған Тараз Таран ауданы Текелі қаласы Темиртау Тереңкөл ауданы Тереңөзек кенті Теңіз кен орны Түркістан Түлкібас кенті Узынагаш Орал Өскемен Федеров ауданы Форт-Шевченко Хромтау Целиноград ауданы Чапаев Шамалған ауылы Шу Шал ақын ауданы Шалқар Шарбақты ауданы Шардара Шетпе Шиелі кенті Шұбарқұдық Ырғыз ауданы Екібастұз Қазығұрт Қамысты ауданы Қандыағаш Қарабалық ауданы Қаражал Қарасу ауданы Қаратау Қарғалы Қобда ауданы Қордай Құрманғазы ауданы Құрық Үржар ауданы Үшарал Ұзынкөл ауданы Әйтеке би ауданы Әйтеке би кенті Әулиекөл ауданы
Алматы
ықшамдау
Таң Күн Бесін Аср Ақшам Құптан
05:31 06:51 11:41 14:43 16:25 17:46
ықшамдау
Күнтізбе
Хижри
20 Джумада-авваль 1446
Миләди
22 қараша 2024

Мақалалар

ҚАЗАҚИ САЛТ-ДӘСТҮРДЕГІ ОТБАСЫ ҚҰНДЫЛЫҒЫ

| A | +

Отбасы адамзат тарихында әрқашан маңызды орынға ие болып, адамдардың қоғам болып қалыптасуына себепші болды. Тарихқа көз жүгіртсек, алғашқы қоғам отбасынан құрылғанын көреміз. Құранда осы мәселеге тоқталып, ең алғаш жаратылған адам баласының отбасы болып өмір сүргені де айтылады.

Адамзаттың негізі – отбасы екені сөзсіз. Өйткені адамның негізгі қасиеттері отбасында қалыпаса бастайды. Елімізде бұл мәселеге қатысты зерттеулердің аздығын ескере отырып, Исламдағы отбасы мәселесі жан-жақты зерттеуді қажет ететін тақырып деп ойлаймыз. Өйткені қазіргі замандағы ең үлкен мәселелердің бірі – отбасылардың ыдырауы мәселесі. Сонымен қатар, көптеген отбасылардың ислам дініндегі отбасын қалай құру керектігі туралы ақпараттан бей-жай қалып, ажырасуға апарып соқтыратынына куә болудамыз. Осыған сәйкес, отбасы туралы мағлұматтарды біліп, Құран мен Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүннетіне сай отбасын құру және қоғамға таза, текті ұрпақ тәрбиелеу әрбір мұсылманның басты парызы.

Алғашқы адам мен алғашқы пайғамбардан бастау алып, бүгінгі күнге дейін сақталып келген ең қуатты әлеуметтік институт отбасының бүгінде үлкен қауіп-қатерлерге тап болуы біздің назарымызды осы мәселеге аударды. Түрлі себептерге байланысты ажырасу деңгейінің артуы осы қауіптердің ең айқын көрінісі болып табылады.

Отбасына қауіп төндіретін факторлардың бірі – отбасылық ортадан ада, заңды некеден тыс ұрпақтың көбеюі. Отбасына төнген бұл қатер шын мәнінде бүкіл адамзатқа қауіп төндіретіні анық. Сондықтан зерттеу онтологиялық (биологиялық) болмыстан гөрі адамның сапалық болмысының жолын іздеу қажеттілігіне негізделген. Оның сапалы тіршілігі заңды неке және осы неке арқылы құрылған отбасы арқылы өтеді.

Құқықтық, моральдық, діни және тағы басқа көптеген аспектілерде зерттелуі керек отбасы институты маңыздылығына байланысты, әсіресе қоғам мен мәдениеттерге байланысты өзгеретіндіктен, социологиялық тұрғыдан да талқылануы маңызды. Осы себепті отбасының өткеннен бүгінге дейін бастан кешкен өзгерісі, оның құнын жоғалтуы сияқты мәселелерге баса назар аударылады. Алғашқы және кейінгі кезеңдегі араб тілінің сөздіктері арқылы «әһіл», «бәйт», «әһлі бәйт», «әл» және «әйлә» секілді сөздер арқылы этимологиясын анықтауға тырыстық. Құрандағы бұл сөздер отбасы сөзін білдіреді. Құранда Ибраһим мен Имран пайғамбардың әулетінің отбасы ретінде таңдалғандығы туралы арнайы айтылады. Бұл екі отбасы тәрбиелік, қорғаушы және бағыттаушы қасиеттеріне байланысты идеалды отбасы түрі ретінде қарастырылды. Адам ата мен Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) пайғамбардың әулеттері жер бетіндегі алғашқы және соңғы отбасы болғандықтан үлгілі отбасы болып саналды. Осы үлгілі отбасылардың адалдық, шынайылық, пәктік және тағы басқа құндылықтары оларды өзгелерге үлгі ететіндей қасиетке ие. Бұл құндылықтардан басқа, олардың ең ерекше белгілері – олардың тәрбиелік, қорғаныштық және бағыттаушы қасиеттері. Осы төрт отбасы арқылы отбасының институционалдық үлгісі сақталды. Неке институтын отбасы құқығы ғылымындағы негізгі институт деп айтуға болады. Неке отбасы ұғымымен тығыз байланысты және оның негізі болып табылады. Әрине, қай заманда да неке институтына мемлекет пен шіркеу ғана емес, қоғам да ерекше көңіл бөлген. Мұсылман құқығында неке шариғат заңдылығы бойынша қарастырылады.

«Отбасы» сөзі адамның туыстары мен жақын адамдарын білдіреді. Ал шариғат термині ретінде қоғамның өзегі саналатын, еркек пен әйелдің некелесуі арқылы құрылатын, дүниеге салиқалы ұрпақ алып келетін адамдардың тобы.

Бұл мәселеге де байланысты біраз аяттар түскен Құран балаларды ата-ана алдындағы міндеттерін де айта отырып, ата-анаға мейірімді болуды бұйырады. Құранда: «Келіңдер, сендерге Раббыларыңның арам еткендерін оқиын: «Оған еш нәрсені серік қоспаңдар, әке-шешеге жақсылық істеңдер...» де» (Әнғам сүресі, 151-аят) делінген. Басқа бір аятта болса: «Раббың, өзіне ғана ғибадат етулеріңді, әке-шешеге жақсылық қылуларыңды әмір етті», (Исра сүресі, 23-аят) деп баяндалған. Алла Тағалаға құлшылық еткеннен кейін ата-анаға бағынуды бұйыруы олардың қаншалықты құрметті, мойынсұнуға лайық екенін көрсетеді. Балалардың ата-ана алдындағы міндеттерінің бірі – ата-анасы немесе олардың біреуі қартайғанда оларды қорғау, қарайласу. Бұл мәселеге қатысты Құранда былай делінген: «... Ал егер ол екеуінің бірі немесе екеуі де жандарыңда кәрілікке жетсе: «Түһ» деме. Сондай-ақ ол екеуін зекіме де, ол екеуіне сыпайы сөз сөйле. Ол екеуіне кішірейіп мәрхамет құшағын жай да: «Раббым! Ол екеуі мені кішкентайда тәрбиелегендей Сен де оларды мәрхаметіңе бөлей көр!», - де». (Исра сүресі, 23-24 аят). Олардың шамасы келмейтін барлық нәрседе балалары көмектесуі керек. Бала ата-анасына жақсылық жасап, олардың кешірімін алу қажет.

 

Қуаныш АБИШЕВ, РАНТ мүшесі

Алматы Орталық мешіті

ДЕРЕККӨЗІ Azan.kz

Ислам ақпараттық-ағарту порталы 

Тегтер: отбасы мақала
Предыдущий Следующий
ЗӘМЗӘМ СУЫ НЕ ҮШІН ҚАСИЕТТІ? ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ТЕМІРҚАЗЫҒЫ ӘБУ ХАНИФА МЕН АБАЙ

Тақырып аясындағы мақалалар

Ихсан ілімі ИМАН МЕН ИХСАН МӘСЕЛЕСІ
Дінге сенуші адамдардың арасында көптеген сұрақтар қойылады. Солардың ішінде «дін дегеніміз не?», «ихсан деген не?» «ислам деген не?». Әрине бұл сұрақтарға жауап беру үшін мақалалар, тіпті кітаптар жазылады....
Қоғам ҮШ ДЕРТ: КӨП СӨЙЛЕУ, ТАМАҚТАНУ МЕН КӨП ҰЙҚЫ
Ұлы Жаратушы, кемшіліктерден пәк Алла Тағала адам баласына аманат ретінде оның жаны мен тәнін бергеннен кейін, адам баласына жан мен тәнді тәрбиелеу мен ауру-сырқаудан емдеу жолдарын әділетті Пайғамбарлары арқылы көрсетіп берген. Адам баласының өмірі сынақ ретінде берілгендіктен, сынақтан өтудің жол...
Ихсан ілімі ИХСАН ІЛІМІ
Ихсан ілімі адамды немесе адам рухын кемелдендіретін хал ілімі ретінде сипатталады және ол Құран мен сүннеттегі қағидалардың толық орындалуымен түсіндіріледі. Ихсан ілімі қателік пен күнә жасауға себеп болатын адам бойындағы материалдық әрі рухани қуат көздерін тізгіндеп, оның орнына сауап пен ізгіл...
Пайым-парасат ҚҰРАН АЯТАРЫНДАҒЫ "ЖҮРЕК" ҰҒЫМЫ
Жүрек - ақыл, таным, білім, ниет, сенім, даналық және құрбандық тәрізді адам үшін өте маңызды мәселелердің жиынтығы. Егер жүрек тірі болса, бұл сезімдер де тірі болып саналады. Егер ол қандай да бір себеппен тоқтаса не күйзелсе, онда бұл өмірдің саған қойған белгісіз жоспарының сәтсіз жері  немесе қ...
Пайым-парасат АЛМА АҒАШТЫ БЕРГЕНІНЕ ҚАРАП БАҒАЛА, АДАМДЫ ЕҢБЕГІНЕ ҚАРАП БАҒАЛА
Еңбек қай ғасырда да қай заманда да адамзаттың дамуы жолында өзінің мәні мен маңызын жоймайтын ең басты күш. Адам былай тұрсын кішкене жәндіктер де ала жаздай тынымсыз еңбек етіп тіршілік етіп өмірін жалғастырып келе жатыр. Осыған қарап-ақ еңбекті тіршіліктің көзі деу де артықтық етпейді. Сол себепт...
Дін мен дәстүр ДІН МЕН ДӘСТҮР САБАҚТАСТЫҒЫ
Ата-бабадан аманат болып жеткен салт-дәстүрлердің бір парасы сан ғасырлардан бері ұласып келе жатқан ұғым-ұстанымдар болса, ал басым бөлігі асыл дініміздің әсерінен пайда болған дағды-әдеттер. Қазіргі аласапыран кезеңде біртұтас халық болып қалуымыз үшін алдымен тіліміз бен дінімізге һәм салт-дәстүр...

Оқырмандардың пікірі (0)

Қызықты тақырыптар

Исламдағы отбасы "Мәһір – қалыңдықты саудалау емес, Құдайдың берген құқығы". Имам мешітте неке қидыру ережелерін түсіндірді
Қалыңдық пен күйеу жігіт мешітке неке қидыруға келгенде өзімен бірге міндетті түрде АХАТ құжатын ала келуі тиіс.
Исламдағы отбасы ЫНЖЫҚ ЖӘНЕ ПЫСЫҚ БАЛА
Алла Тағала адам баласын дүниеге сынақ үшін жіберген. Сынақ, Адам атадан басталып күнімізге дейін, тіпті ақыр заманға дейін жалғаса береді. Бала тәрбиесіндегі сынақ, ерлі-зайыпты болып, отбасы құрудан, шыр етіп перезент үнінің естілуімен басталады....
Исламдағы отбасы БАЛА АТА-АНАҒА ҚАРАП БОЙ ТҮЗЕЙДІ
Ардақты пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Әрбір бала (иман) болмысымен туады. Ал, ата-анасы баланы яхуди я болмаса христиан немесе отқа сиынушы етеді. Міне бұл, жануардан жануар туғаны сияқты. Төлдің құлағы кесілген күйде туғанын көрдіңдер ме?[1]», - деген....
Исламдағы отбасы БАУЫРЫҢ ҚАТЕЛЕССЕ, КЕШІРЕ БІЛ...
Бауырмалдық – Алла Тағаланың мұсылман үмбетіне берген ұлы нығметінің бірі. Шынайы бауырмалдық – ықыласты, тақуа пенделерге Алла тарапынан берілетін сый. Алла Тағала Құранда былай дейді: «Ол (Алла) мүміндердің жүректерін қосты. Жер жүзінің байлығын түгелдей жұмсасаң да, олардың жүректерін дәл осылай ...
Исламдағы отбасы ҚЫЗ ТӘРБИЕСІНІҢ НӘЗІК ТҰСТАРЫ
Жарқын болашақтың негізі кім екенін білесіз бе? Әрине,  ол саналы, салиқалы ұрпақ.  Ал ондай ұрпақтың бастамасы  кім екенін білесіз бе?  Ол - әйел. 
Исламдағы отбасы ЖӘННАТ - АНАНЫҢ АЯҒЫНЫҢ АСТЫНДА
Жуырда мешітке бір 82 жастағы әже келді. Ата-бабаларына құран хатым шығартқысы келіпті. Құран хатым түсіріп бердік. Бағыштадық. Қабыл болсын.
ықшамдау
Күнтізбе
Хижри
20 Джумада-авваль 1446
Миләди
22 қараша 2024
Намаз уақыттары
қазір

Құптан 17:46

Бамдатқа дейін 04:30

Признаки любви к Пророку ﷺ

<script>alert(a)</script>

X
28 қыр. 2024

Обязанности мужчины перед своей семьей

А как же быть женщине, такой как я, которая рано вышла замуж, работала вплоть до родов, собирала каж

Лейла
28 қыр. 2024

Обязанности мужчины перед своей семьей

А как же быть женщине, такой как я, которая рано вышла замуж, работала вплоть до родов, собирала каж

Лейла
28 қыр. 2024
Created with Sketch. {{!-- --}} {{!-- --}} {{!-- --}} Created with Sketch. Asset 1mdpi