ӨСКЕЛЕҢ ҰРПАҚТЫ ТҮРЛІ ДІНИ АҒЫМДАРДЫҢ ИДЕЯЛОГИЯСЫНАН САҚТАНДЫРУ ИДЕЯСЫ

Әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени қатынастардың рөлі артып келе жатқан қазіргі әлемде дінаралық және мәдениетаралық диалогтың қажеттілігі де артып келеді. Өркениеттің одан әрі дамуының аса қауіпті факторларының бірі діни-саяси экстремизмнің өсуі болып табылады.

ХХІ ғасырдың басынан бастап діни экстремизм мемлекет басшылары, саяси қайраткерлер мен діни көшбасшылар деңгейіндегі кездесулерде, саммиттерде, конференцияларда ең көп талқыланатын тақырыптардың біріне айналды. Өздеріңіз білетіндей, экстремизм ең жалпы түрде қоғамда бар нормалар мен ережелерді түбегейлі жоққа шығаратын экстремистік көзқарастар мен әрекеттерге бар екені белгілі. Олардың басты нысаны – жастар саналады. Қазіргі уақытта қоғамға ең үлкен қауіп тек экстремизм емес, діни экстремизм деп толық сеніммен айтуға болады. Оның айрықша ерекшелігі – ол мемлекеттік жүйені күштеп өзгертуге және билікті басып алуға, мемлекеттің егемендігі мен аумақтық тұтастығын бұзуға бағытталған. Діни ілімдер мен рәміздерді жастар арқылы күреске жұмылдыра отырып, адамдарды тартудың маңызды факторы ретінде пайдаланады. Діни идеология – бұл кез-келген діннің сырт жағы, оның қараңғы, қауіпті жағы, дінге тартылу түрінде әрекет етеді, адамдардың немесе бүкіл қоғамның мүдделеріне зиян келтіретін, демократия мен азаматтық қоғам институттарының қалыптасуы мен дамуына кедергі келтіретін мораль мен құқықтың жалпыға бірдей танылған нормаларын бұзудан тұратын азғындық көзқарастар мен принциптерді тудырушы термин. Діни экстремистік идеологияның пайда болуының негізгі себептері идеологиялық, әлеуметтік, экономикалық, саяси, психологиялық, зияткерлік факторларға қарсы көзқарастарды қалыптастыру деп санаймыз. Экстремистік ұйымдардың басшылары адамдарды, әсіресе жастарды діни-саяси экстремистік ұйымдардың деструктивті қызметіне тартуға мүдделі екені ешкімге құпия емес. Осыған байланысты, барлық мемлекеттер үшін, атап айтқанда Қазақстан үшін мемлекет пен қоғамның одан әрі прогрессивті дамуын қамтамасыз ету мақсатында діни-саяси экстремистік ұйымдарды насихаттаудың әсеріне жастардың тұрақты иммунитетін қалыптастыру өзекті мәселе болып табылады. Осы себептерді, сондай-ақ басқа да бірқатар себептерді назарға ала отырып, осы жылы Президентіміз «Қазақстанды әлеуметтік жаңғырту: Жалпыға ортақ еңбек қоғамына 20 қадам» маңызды саяси құжатына бастамашылық жасайды.

Президенттің бұл бағдарламалық құжатында студент жастарды, сондай-ақ жұмыссыз жастарды жұмысқа тарту туралы жолдама қарастырылады. Бұл Мемлекет басшысының мақсаты өскелең ұрпақтың рухани-адамгершілік өзін-өзі тануын арттыру және жастар арасында патриоттық сезімді қалыптастыру болып табылатынын көрсетеді. Осыған байланысты аталған бағдарламалық құжат жастар арасында діни экстремизмнің алдын алудағы алғашқы қадам болып табылатынын атап өтуге болады. 2022 жылдың ақпан айында Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Ж. Тоқаев Қазақстан халқына жолдауында мемлекет пен азаматтар радикализмнің, экстремизмнің және терроризмнің барлық нысандары мен көріністеріне қарсы біріккен майдан болуы тиіс екенін ерекше атап өтті. ХХІ ғасырдың екінші онжылдығының басында жастар ортасында діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу Қазақстанның ұлттық және рухани қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі біздің мемлекеттік саясатымыздың басым бағыттарының біріне айналды. Діни идеологияға қарсы күрестің маңыздылығы мен өзектілігін ескере отырып, 2013 жылы ҚР ҰҚК құрылған Терроризмге қарсы орталығының қолдауымен Мемлекеттік органдардың жұмыстары шоғырландырылғанын естеріңізге сала өтейік. Экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл мақсатында кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Атап айтқанда, терроризмге қарсы іс-қимылдың негізгі бағыттары қайта қаралды. Терроризмнің салдарын азайту мен жоюдан басқа, ең басты басымдық терроризмнің алдын алу болып табылады. Бұл ретте мемлекеттік органдар жүзеге асыратын саяси-экономикалық, құқықтық, әлеуметтік, тәрбиелік, насихаттық және өзге де шараларды белсенді қосу мәселелеріне ерекше назар аударылады.                                                                                         Осыған байланысты жастар арасында діни экстремизмнің алдын алу бойынша үлкен жұмыс жүргізетін Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің қызметін де атап өту қажет. Қазіргі уақытта Министрлік құрған ақпараттық-түсіндіру топтары халық арасында діни сенім бостандығын қамтамасыз ету және діни экстремизмнің алдын алу бойынша ауқымды жұмыс жүргізуде. Осы ақпараттық-түсіндіру тобының мақсаты халыққа дін мәселелері бойынша толық және шынайы ақпаратты жеткізу болып табылады. АТТ құрамына дінтанушы мамандар, теологтар, ғалымдар, дін істері жөніндегі орталық және жергілікті атқарушы органдардың қызметкерлері кіреді. Өз жұмысы барысында АТТ барынша кең әлеуметтік топтарды және, ең алдымен, жастарды қамтиды, діннің шынайы гуманистік принциптерін халыққа жеткізеді, оларға дәстүрлі рухани құндылықтарды сіңіреді және радикалды діни қауымдастықтар қатарына тарту қаупі туралы хабарлайды. Бүгінгі таңда діни экстремизм мен терроризмге қарсы іс-қимыл бойынша АНТ қоғамда жалған діни және радикалды ұйымдар мен ағымдардың идеяларын, діни экстремизм мен терроризмді насихаттайтын идеологияны тарату бойынша негізгі міндеттер іске асырылуда, сондай-ақ жастар арасында радикалды діни ағымдардың қауіптілігі және осы ағымдарды ұстанушылардың қайғылы нәтижелері туралы түсіндіру жұмыстары жүргізілуде.                 

Алматы қаласы
Дін істері жөніндегі басқармасының жанындағы
«Кеңес беру және оңалту орталығының»
теолог маманы  Бөкен Алмаз