ИМАН МЕН ИХСАН МӘСЕЛЕСІ
Дінге сенуші адамдардың арасында көптеген сұрақтар қойылады. Солардың ішінде «дін дегеніміз не?», «ихсан деген не?» «ислам деген не?». Әрине бұл сұрақтарға жауап беру үшін мақалалар, тіпті кітаптар жазылады.
Дінге сену әу бастан бар, бертін келе пайда болған дүние емес. Сондықтан да алғашқы қауымдың өмір сүру салты кезінде де өзінен мықты, тылсым күшке сенуден басталған. Дінге сену, жаратушыны табу жолына түсу әрбір адамның ішкі жан дүниесіндегі тулап жатқан көңіл-күй. Басқаша сөзбен айтқанда дін дегеніміз адамның сенімі. Сенім әртүрлі заттарға болуы мүмкін. Бастысы сол заттардың не нәрсе емес, қандай қасиетке ие екендігінде және адамдардың сол тиелген заттарды қасиеттендіруінде. Сырт көзге тас қарапайым болуы мүмкін, ал үнділер үшін белгілі бір қасиетке ие. Дәл осы секілді көптеген мысалдар келтіруге болады.
Дін деп тек Құдайдан келген діндерді емес, сонымен қатар уақыт өте келе белгілі бір сенім жүйесі қалыптасып, діннің һәліне келген кез келген наным-сенімді де айтады. Бұлардың жарқын мысалы – буддизм, конфуциандық және т.б. келтіруге болады. Осылайша діннің негізгі функциясы сенім болып, автоматты түрде иман деген сөзге тұспа-тұс келеді. Иман деп әлдеқандай діннің сенім негіздеріне илану, бас ию, мойындау деген секілді шарттардан құралған.
Пайғамбар мен Жәбірейіл періште арасында болған диалогтан көптеген мұсылмандардың хабары бар. Сол оқиғада қойылған сұрақтардың ішінде «ихсан деген не?» сұрағы бар. Оған жауап ретінде кейбір ғалымдар «Құдайды көріп тұрғандай құлшылық жасау» деп түсіндіреді. Басқа бір ғалымдар ихсанды көркем мінез-құлық деп қарастырады. Өйткені дәл қазіргі өмір стандарттарында құлшылық бар, алайда құлшылықтың мәні, қарапайымдылықтың үлгісі болмай тұр. Бұған үлкен қалаларда оқылған жұма намазы мысал болады. Жұма намаздың уақытындағы қолдан жасалған кептеліс, екінші бір адамды мойындамау, кішіпейілділіктің танылмауы, аяқ-киімдердің, сондай-ақ автокөліктердің ретсіз қойылуы, мешіт жанындағы үйдің кіре беріс қақпасына көлікті тастап кету көркем мінез-құлықтың көріністерінен саналмайды. Өйткені хадистерде, Құран аяттарында баяндалғандай, мұсылманның екінші бір адамға ешбір залалын келтірмейтін бейнесін жоғалтып алады, бұл әрине ихсан ілімін меңгермеуде. Дәл қазіргі жаһандану кезеңінде, көп ұлтты елде өмір сүріп жатқандықтан толеранттылық заңдылығын сақтау еліміздің барша азаматтарына парыз. Ихсан сөзі сонымен қатар «шынайылық» деген мағынаны да білдіреді, яғни белгілі бір іс-әрекетті ешбір риясыз, мақтанышсыз, артық ниетсіз орындау, жүзеге асыру.
Ихсанның кері мағынасы екіжүзділік, рия, нифақ деген сөздерді білдіреді. Ихсан асыл дініміздің үш тірегінің бірі болғандықтан иман мен исламның арасындағы байланыстырып тұрған қағида. Қазіргі таңда мұсылман мен мұсылмандық екеуі әртүрлі. Арасында ұзақ сонар қашықтық бар. Кітаптарда жазылған мұсылмандық пен іс-әрекеттегі мұсылмандықтың арасында айырмашылық кездеседі. Қанша адам болса, сонша исламға деген түсінік те бар. Өйткені әрбір адамның өмір сүру формасы, тәрбиесі, қоршаған ортасы әртүрлі. Адами фактордың осы жерде маңызды рөл атқарады. Елдегі туындайтын бүліктің негізі ихсан ілімін меңгермеуде. Қысқаша қайырып айтар болсақ, ихсанды білмеген, шынайылық бейнесін сақтамаған азаматтарды экстремистік әрекеттерге баруға ешкім тоқтата алмайды.
Қойшыбаев Айбар
«Абу Бакр» мешітінің наиб имамы
 Предыдущий |
Следующий |
| УАҚЫП – САУАБЫ ҮЗІЛМЕЙТІН САДАҚА | КОНДИТЕРЛІК ӨНІМДЕРДЕ КЕЗДЕСЕТІН КҮМӘНДІ ЖӘНЕ ХАРАМ ҚОСПАЛАР |
Тақырып аясындағы мақалалар
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
