ИСЛАМДАҒЫ ЗАЙЫРЛЫЛЫҚ ҰҒЫМЫ
Зайырлылық дегеніміз дін мен мемлекеттің бір-бірінің ісіне араласпауы, тарапсыз қалуы дегенді білдіреді. Дамыған елдердің сипаты осындай. Зайырлы елдерді екі топқа бөлуге болады:
1. Дінді адамдардың өмірінен тыс шығарып тастайтын түрі;
2. Адамдардың наным-сенімдерін ескеретін, адамдардың қоғамда өмір сүре алатынына жағдай жасайтын, діндердің қоғамдағы өміріне араласуына ешбір кедергі келтірмейтін түрі.
Ислам діні әлемдік дін болып тарих сахнасында VII ғасырларда пайда болды. Халықтың мұң-мұқтажын, қажеттілігін қанағаттандырып, ертеңгі күнге деген үмітін сыйлады. Ислам қоғамға араласа білді. Қоғамда өмір сүретін адамның өміріне еніп, күнделікті тұрмыс тіршілігінде түзу болған, құтқарылуға алып баратын жолды көрсетті.
Ислам үлкен бір институт ретінде қоғамның әртүрлі салаларына еніп, тәртіп орнатты. Заң жүзінде тыйым салынған нәрселер арам болып, рұқсат етілген, жақсылық жасауды қолдаған дүниелер дін жағынан адал болып есептелді. Зайырлылық ұғымы да діннен тыс қала алмады. Исламдағы зайырлылық құбылысын «Дінде зорлық жоқ» деген аятпен түсіндіруге болады. Яғни, әрбір адамның не нәрсеге, не үшін сенетініне және дінге күштеп сендіруге болмайтынына кепілдік беру. Қысқаша айтар болсақ, өзге дін өкілдерімен алыс-берістегі қағидаттар ислам шариғатының қайнары болған Құран мен сүннетте баяндалған. Бұл қайнарларда ислам діні пайда болғаннан күні бүгінге дейінгі дін өкілдерімен жақсы мәміледе болу қажеттілігі туралы бұйырылған. Мұсылмандардан бөлек өзге дін өкілдерін Құранда да, хадис кітаптарында да «әһлі кітап», яғни «кітап иелері» деп атаған. Хадистерде «Кімде-кім Кітап иелеріне зұлымдық жасайтын болса, ақыретте мен оның дұшпанымын», – деп қатаң ескертулер жасаған. Қарап отырсақ, дін қоғамның ішінде тәртіпті реттейтін институт болғандықтан, қоғамдағы ұрыс-керістерді, түсініспеушіліктерді болдырмас үшін біраз жерге барады. Сондықтан да зайырлылықтың көмекші құралы ретінде толеранттылық немесе төзімділік келеді. Зайырлылықтың дұрыс бағытта жүзеге асуы үшін толеранттылық барын салады. Қоғамдағы пікір алуандылығын бір нүктеде жинай отырып, әртүрлі көзқарастағы адамдардың ешбіріне жақтаспай, ауырлық бермей, тарапсыз түрде қарайды. Ислам діні де осыған үйретіп жатқанын кітаптардан көрудеміз.
Ислам діні тек өзін ғана шынайы, қалғандары адасқан діндер деп есептемейді. Өйткені барлық діндердің пайда болу тарихы біреу ғана.
Зайырлылықты атеизм деп жүрген адамдардың қарасы көбеюде. Керісінше, зайырлылық – еркіндік. Өйткені пайғамбардың 622 жылғы «Медина конституциясы» бойынша бірнеше дін өкілдері бір қоғамда бірлесе өмір сүріп, құқықтық мәміле орнатып, сол қалада ішкі-сыртқы мәселелерді реттеуде бірлесе жұмыс атқарған.
Ислам діні тек мешітпен, мұсылмандармен шектеліп қалған дін емес. Керісінше, өзге дін өкілдерімен коммуникацияға түсуге ұмтылған дін ретінде қарсы алдымызға шығуда. Өйткені ислам діні – әлемдік дін. Әлемдегі діндермен, дін өкілдерімен диалогқа шығатын, кейбір тұстарда бірлесетін қастерлі жол.
Исламдағы зайырлылық атеизмді емес, ар-ождан бостандығын насихаттайды. Адамдардың дін таңдауында еркіндігін беретін, қалау мен ерік-жігер мәселелерін қарастырады. Өкінішке орай, қазіргі таңда зайырлылықты адасушылықтың алғашқы қадамы деп түсіндіретін адамдар көптеп кездесіп жатыр. Олардың уағыздарында зайырлылық – бидғат, атеизм, дінге сенбеушілік, күпірлік деп түсіндіріледі. Ал исламдағы зайырлылық – қалау, таңдау еркіндігі, бостандық деп тәпсірленеді. Сондықтан мақаламыздың ең басында жазғанымыздай, «Дінде зорлық жоқ» қағидасын ескере отырып, әрбір адам өзінің өмір жолы атты кітабының авторы болғандықтан, арғы шынайы өмірге өзгенің емес, өзінің еркіндігі, қалауы, таңдауы, бостандығы нәтижесінде жинаған сауаптарымен баруы қажет.
«Әлмерек» мешітінің бас имамы
Ерман Бекбауов
 Предыдущий |
Следующий |
| ТӘРБИЕ НЕГІЗІ - ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТА | ЖАСТАР ТӘРБИЕСІ БАРШАҒА ПАРЫЗ МІНДЕТ |
Тақырып аясындағы мақалалар
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
