МҰХАММЕД МҰСТАФА (ﷺ) КӘМІЛ, ҮЛГІ-ӨНЕГЕ ИЕСІ

Алла Тағаланың шексіз мейірімі – иман келтіру бақытына ие болған мұсылмандарға берілген таусылмас нығмет. Алла адам баласын дүниеге сынақ ретінде жіберумен ізгілік пен қатар күнә жасауға қабілетті етіп жаратқан.

Сондықтан адамдар жақсылыққа да, жамандыққа да бейімді болып келеді. Ал ислам адам бойындағы жақсы мінез-құлықты шыңдап, жаман әдеттерден тазартып, кәміл адам болуға жетелейді. Кәмілдік дәрежеге жету үшін «үлгілі, өнегілі тұлғалар» болу керек. Сол үшін Алла үлгілі тұлғалар ретінде Пайғамбарлар жіберген. Олар Алланың елшілері болғандықтан адамзатқа жол көрсетуші өнегелі тұлға болып табылады.

Бұл жайында Алла Тағала былай бұйырады:

«Біз бір жерге пайғамбар жіберген болсақ, Алланың рұқсатымен оған бойсұнылсын, сөзіне құлақ асылсын деп қана жібердік…» (Ниса сүресі 64-аят)

Демек пайғамбарлардың жіберілу мақсаты оларға қарап бой түзеу, әкелген бұйырықтарын бұлжытпай орындау. Пайғамбарлардың соңғы мөрі болған Пайғамбарымыз Мұхаммед Мұстафа (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) адамзаттың өнеге алатын қасиеттері өне бойына дарыған сардар – Елші. Сол үшін Алла Құранда:

«Ант етеміз, сендер үшін Аллаға және ақырет күніне қауышуды армандағандар мен Алланы көп зікір етушілер үшін Расулуллаһта тамаша үлгі-өнегелер бар» (Ахзаб сүресі 21-аят).

Тарих беттерінде өмірінің барлығы егжей-тегжейлі зерттеліп, жазылған бірден-бір пайғамбар - Мұхаммед Мұстафа (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Алла Тағала, Пайғамбарымызды (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) барлық адамзатқа «усуәтун хәсәнәтун», яғни ең кәміл үлгі ретінде жаратқан. Сол себепті оны қоғам ішінде «жетім балалығынан» бастатып, өмірдің барлық сатыларынан өткізіп, мемлекет билейтін дәрежеге дейін жеткізген. Мұның себебі, қоғам ішінде түрлі санатта, өмір сүріп жатқан адамдардың Алла Елшісінен өздерінің өмірдегі орнына қарай үлгі-өнеге алу болып табылады.

Пайғамбарымызға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) деген махаббат, сүйіспеншілікпен, ғашықтықпен ғана іске асады. Яғни Расул Алланың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) көркем мінез-құлқын тұла бойына жинай білген мүмин  құлшылықтың нәрін татып кемелдене бастайды. Пайғамбарымыздың өзі, сөзі, тіпті әрбір хал-әрекеті – бастан аяқ Құран Кәрім аяттарында бейнеленген көркем ахлақтың іс-жүзіндегі тәпсірі. Бүткіл ізгі де кәміл өнегелер оның ғұмырында көрініс тапқан. Алланың жаратқандарының ішіндегі ең мәртебелісі – адамзат баласы. Адамзаттағы рухани кемелдіктің асқар шыңы – Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын).

Біз үшін көркем өнеге болған Алла Елшісіне (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) мойынсұну туралы Алла Тағала аятта былай бұйырады:

«Расул сендерге не берсе, соны алыңдар! Неге тыйым салса, одан қашыңдар, Алладан қорқыңдар! Өйткені, Алланың азабы өте қатты». (Хашр сүресі 7-аят)

«Аллаға және Расуліне бойұсыныңдар! Бір-біріңмен тартыспаңдар! Әйтпесе, бойларыңды үрей билеп жасып қаласыңдар һәм күш-қуаттан айырыласыңдар. Ерекше сабырлы болыңдар, өйткені Алла сабырлылармен бірге» (Әнфал сүресі 46-аят)

Одан кейін ешқандай пайғамбар келмейтіндіктен, адам баласына қажетті барлық сұлулық пен жақсы қасиеттер оның бойына дарытылған. Сондықтан, оның тұла бойында көркем ахлақ пен жақсы қасиеттер көрініс тапқан.

Осы тұрғыдан алғанда, Алла Расулінің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) бізге үлгі-өнеге болатын сипаттары: Оның жаратылысында нұр, бойында сергектік, керемет шыдамдылық (сабыр) жиналған еді. Оның жұмсақ жүрегінің тереңдігін айтып жеткізу мүмкін емес. Көркі өте сұлу, сөзі ұғынықты, атқарған істерінде кемшілік жоқ, тілге шешен және әңгімелері ғажайып тартымды еді. Бос сөз айтпайтын, әрбір сөзі даналық пен насихат қана еді. Әңгімелерінде өсек-аян бос сөз жоқ еді. Әркімнің ақылы мен түсінігіне қарай сөйлейтін. Қарапайым да кішіпейіл еді. Қарқылдап күлмейтін. Үнемі күлімсіреп жүретін. Онымен бірге жүріп, сұхбаттасқан адам оған жан-көңілімен сүйсінетін. Кез-келген адамға құрмет көрсететін. Туған-туысқанына да өте жомарт еді. Әулетімен сахабаларымен қандай жақсы қарым-қатынаста болса, өзгелермен де жылы жүзбен қарым-қатынаста болатын. Қызметшілерін жақсы ұстайтын. Өзі не киіп, не жесе, оларға да соны кигізіп, соны жегізетін. Жомарт, мейірімді, қажет кезде батыр, кезегі келгенде биязы еді. Сөзі мен уәдесінде тұратын, айтқанын орындайтын. Мінезі жағынан, ақылы мен зеректігі жағынан барлық адамдардан жоғары еді және үстем мадаққа лайық еді. Қысқасы, бет-бейнесі, денесі сұлу, ішкі жаратылысы кәміл, теңдесі жоқ мүбәрак тұлға еді.

Расул Алла (оған Алланың салауаты  мен сәлемі болсын) әрдайым тәфәккүрде яғни әр нәрсеге пікір жүргізіп толғанып жүретін. Қажет болмаса, сөйлемейтін, көбінесе үнсіз жүретін. Бір сөз бастаса, аяқсыз қалдырмайтын. Бірнеше мағынаны бір сөзге жинап сөйлейтін. Сөздері анық, қажетінен артық та, кем де емес болатын. Жаратылысы өте жұмсақ болғанымен өте айбарлы, айбынды еді.

Ашуланған кезде орнынан тұрмайтын. Алланың дініне немесе адамдар шындыққа қарсы шықпаса не біреудің құқығы аяқ асты етілмесе ашуланбайтын. Ал дінге тіл тигізсе, біреудің құқығы аяққа тапталса ашуланатын, әділет орнын таппайынша ашуы басылмайтын. Өз жеке басының қамын ойлап, өз мүддесі үшін әсте ашуланбайтын, өзін қорғамайтын әрі ешкіммен ұрыспайтын.

Ол ешкімнің үйіне рұқсатсыз кірмейтін. Үйіне келген кезде үйдегі уақытын үшке бөлетін; бір бөлігін Аллаға ғибадат етуге, екіншісін жанұясына, үшіншісін өзіне арнайтын. Өзіне бөлген уақытын үлкен-кіші адамдардың барлығына арнайтын, олардың ешқайсысын тыс қалдырмайтын. Бәрінің көңілін табатын. Әлдекім одан бір нәрсе сұраса, ол маңызды болсын-болмасын, оны орындамай көңілі жай таппайтын, қажетін орындай алмаған жағдайда, жақсы сөз айтып шығарып салатын. Ол әрбір адамның қайғысымен бөлісетін. Адам қандай дәрежеде болса да, яғни бай-кедей, ғалым-надан деп бөлмейтін, барлығына теңдей қарайтын. Оның бүкіл мәжілістері кішіпейілділіктің, ілімнің, ар-ұяттың, сабырлылық пен тәуәкелділіктің бұлағы болатын.

Кемшіліктері үшін ешкімді сөкпейтін, ескерту керек болса, қасында тұрған адамды ренжітпейтіндей жұмсақ сөзбен ымдап қана қоятын. Ешкімнің кемшіліктерін айыптап бетіне баспайтын, онымен шұғылданбайтын және мұндаймен айналысқандарға қатаң тыйым салатын.

Пайғамбарымыздан (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) үлкен қаһарман бар деп ойлау мүмкін емес. Қорқыныш пен үрей оның өмірінде жоқ еді. Төтенше бір жағдай туса сабырлылық пен шыдамдылық танытатын, үрейленіп, сасқалақтық көрсетпейтін.

Пайғамбарымызды (оған Алланың салауаты  ен сәлемі болсын) лайықты түрд еану және оның мақтаулы қасиеттерін өз өмірімізде өнеге тұту «оны көру» сияқты болмаса да, мүбәрәк тілімен сүйіншілегеніндей «бауыры» болу бақытына кенелтетініне Ұлы Раббымыздан үміт етеміз.
Бүгін біз оны танысақ, ертең махшарда ол да бізді таниды. Оны көруге лайықты болсақ, ол да бізге назарын салады. Оның сөздеріне құлақ асып, айтқандарын орындасақ, ол да біздің жанайқайымызға құлақ салып, қол ұшын созады. Әрқайсымыз үшін бұдан үлкен абырой болмас деп білеміз.

Алматы қаласы «Байкен» мешітінің

наиб имамы Саясат Көкенай