ӘКЕ БАТАСЫМЕН ҰРПАҚ КӨГЕРЕДІ
Халқымызда ғасырдан-ғасырға сақталып келе жатқан дәстүрдің бірі – бата беру. «Жаңбырмен жер көгерер, батамен ел көгерер» деген мақалдың мәні осында жатса керек. Өйткені, біз ұрпағымызды инабаттылыққа, адамгершілікке, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетуге үйретіп, өнегелі өмір салтын қалыптастыруға ұмтылған ұлтпыз.
Үлкеннен, дуалы ауыз қариядан, дінді жақсы білетін ғалымнан бата алып қалу дәстүрі бағзы заманнан бастау алады. Өйткені, халқымыздың күнделікті тіршілігінде батаның орны ерекше болған.
Нәрестеге бата, асқа бата, ұлға бата, қызға бата, келінге бата, жолаушыға бата, жастарға бата, сүндет той батасы, наурыз батасы, ораза айт батасы, жарапазан батасы, ас қайыру батасы сынды дұға жасау түрлері осы күнге дейін сақталып келеді. Батаның адам өміріне тигізер әсері мол. Сенімге негізделген батада айтылған әрбір сөздің қабыл болатынына халық ешқашан күмән келтірмеген.
Осы ретте әкенің өз ұрпағына беретін батасы жайында, оның мәні мен маңызы туралы ойымызбен бөлісуді жөн көріп отырмыз. Шын мәнінде, кез-келген ата-ана өз ұрпағы үшін Жаратқаннан бар жақсылықты тілеп, үнемі дұғада жүреді. Баланы лайықсыз істерден, теріс қылықтардан сақтандырып, оны ізгілікке әрі қайырымды істерге баулиды.
Әке немесе үлкен қария өз ұрпағына бата беру арқылы оларға өсиетін, насихатын жеткізеді. Өйткені, бата – тәрбие негізі, өсиет сөздің мәйегі. Біз мұны ел жадында әлі күнге дейін сақталып қалған Қарасай батырдың өз ұрпағына берген батасының мазмұнынан айқын аңғарамыз. Қарасай батыр ұрпағына былайша бата берген екен:
«Жақсы қыз – жағадағы құндыз,
Жақсы ұл – көктегі жұлдыз.
Жақсылап ұғып алыңдар!
Батыр туса – ел ырысы,
Жаңбыр жауса – жер ырысы,
Көпке салса, дұрысы, көнбесе болар ұрысы.
Алдымен еліңнің, жеріңнің қамын ойлаңдар, сөзіме терең бойлаңдар!»
Біз осы батадан Қарасай батырдың өз ұрпағына әуелі өз мүддеңді емес, халықтың қамын ойла деген өсиет сөзін байқаймыз.
Балаға дұға жасау – пайғамбарлар заманынан бастау алған игі іс. Пайғамбарлар өз ұрпағының салиқалы, ізгі, тақуа, даналықты бойына жиған адам болуын Алладан тілеген. Мұсылман адам үшін Алла елшісінен (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын), оның өмірінен алар өнеге мен ғибрат көп. Ардақты Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жаңа туған нәрестені құшағына алып, оған ерекше дұға жасайтын. Айша анамыз (оған Алла разы болсын) бұл жайында былай дейді: «Пайғамбарымыз өзіне әкелінген нәрестелердің әрбіріне береке тілеп, дұға оқитын».
Алла Тағала шынайы ниетпен, ерекше ықыласпен, айрықша құлшыныспен жасаған дұғаны қабыл етеді. Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) батасын алған қаншама бала өскенде мықты ғалым, тақуа адам болған. Мұхаммед Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Абдулла ибн Аббасқа бала кезінде: «Уа, Алла Тағалам! Бұған хикмет үйрете гөр!» деп дұға жасаған. Сонымен қатар Әнәсқа (оған Алла разы болсын) байлығы мен бала-шағасының көп болуын, ұзақ өмір сүруін, берген садақаларының қайырлы болуын тілеген.
Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) мынадай хадисі бар: «Ата-ананың баласы үшін жасаған дұғасы қабыл болады». Расында, кез-келген баланың ең жанашыр адамы – оның ата-анасы. Әке-шеше өз баласына ешқашан жамандық ойламайды. Сол үшін шынайы ниетпен дұға жасап, Алладан ұрпағына екі дүниенің жақсылығы мен нығметін сұрайды.
Қорыта айтқанда, әр намазымызда ұрпағымыз үшін дұға жасайық. Сонымен қатар, бала-шағамызды үлкеннен бата алуға үйретуіміз керек. Мысалы, баламызға күнде батамызды берсек, олар да бізден бата алмай, үйден шықпауға әдеттенеді. Алла Тағала сіз бен біздің қызымызды қылықты, ұлымызды намысты етіп, олардың өмірін өнегелі еткей. Әмин!
Асан қажы ТІЛЕУБЕРДИЕВ,
Алматы қаласы Медеу ауданының бас имамы
 Предыдущий |
Следующий |
| ДӘРЕТТІҢ РУХАНИ МӘНІ | КОСМЕТИКАЛЫҚ ӨНІМДЕРДІ ПАЙДАЛАНУҒА БОЛА МА? |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
