САЛАФИЛІК ДҮНИЕТАНЫМЫНДА ТАУХИД СЕНІМІ ЖӘНЕ ТӘКФІРШІЛДІК
Алматы
Алматы Астана Шымкент Ақсай Ақсу Ақтау Ақтөбе Актогайский район Алтынсарин ауданы Алға Амангельдинский район Арал Арқалық Арысь Атасу ауылы Атбасар Атырау Аягөз Аққулы ауданы Байқоңыр Байғанин ауданы Балқаш Баянауыл ауданы Бейнеу Бәйдібек ауданы Денис ауданы Ембі Ертіс ауданы Еңбекшіқазақ Жітіқара ауданы Жалағаш кенті Жаңаөзен Жаңатас Жангелді ауданы Жаркент Жаңақорған кенті Жаңқала Жезді кенті Жезқазған Жетісай Жосалы Жосалы кенті Жәйрем Жәнібек Зайсан Индер Исатай ауданы Қарағанды Қаскелең Келес ауданы Кентау Көкшетау Қонаев Қостанай Қосшы Құлсары Курчатов Қызылорда Көкпекті ауданы Ленгер Лисаков Май ауданы Майқайын кенті Маханбет ауданы Мақат Меңдіқара ауданы Миялы Мойынқұм ауылы Мырзакент кенті Мәртөк ауданы Науырзым ауданы Ойыл ауданы Ордабасы ауданы Отырар ауданы Павлодар Петропавл Риддер Рудный с.Мангистау Сайрам ауданы Сайқын Сарыағаш Сарыкөл ауданы Сарыөзек Сәтпаев Сауран ауданы Семей Созақ ауданы Солнечный Степногорск Сырым ауданы Тайынша Талғар Талдықорған Тараз Таран ауданы Текелі қаласы Темиртау Тереңкөл ауданы Тереңөзек кенті Теңіз кен орны Түркістан Түлкібас кенті Узынагаш Орал Өскемен Федеров ауданы Форт-Шевченко Хромтау Целиноград ауданы Чапаев Шамалған ауылы Шу Шал ақын ауданы Шалқар Шарбақты ауданы Шардара Шетпе Шиелі кенті Шұбарқұдық Ырғыз ауданы Екібастұз Қазығұрт Қамысты ауданы Қандыағаш Қарабалық ауданы Қаражал Қарасу ауданы Қаратау Қарғалы Қобда ауданы Қордай Құрманғазы ауданы Құрық Үржар ауданы Үшарал Ұзынкөл ауданы Әйтеке би ауданы Әйтеке би кенті Әулиекөл ауданы
Құптан 17:46
Алматы
Алматы Астана Шымкент Ақсай Ақсу Ақтау Ақтөбе Актогайский район Алтынсарин ауданы Алға Амангельдинский район Арал Арқалық Арысь Атасу ауылы Атбасар Атырау Аягөз Аққулы ауданы Байқоңыр Байғанин ауданы Балқаш Баянауыл ауданы Бейнеу Бәйдібек ауданы Денис ауданы Ембі Ертіс ауданы Еңбекшіқазақ Жітіқара ауданы Жалағаш кенті Жаңаөзен Жаңатас Жангелді ауданы Жаркент Жаңақорған кенті Жаңқала Жезді кенті Жезқазған Жетісай Жосалы Жосалы кенті Жәйрем Жәнібек Зайсан Индер Исатай ауданы Қарағанды Қаскелең Келес ауданы Кентау Көкшетау Қонаев Қостанай Қосшы Құлсары Курчатов Қызылорда Көкпекті ауданы Ленгер Лисаков Май ауданы Майқайын кенті Маханбет ауданы Мақат Меңдіқара ауданы Миялы Мойынқұм ауылы Мырзакент кенті Мәртөк ауданы Науырзым ауданы Ойыл ауданы Ордабасы ауданы Отырар ауданы Павлодар Петропавл Риддер Рудный с.Мангистау Сайрам ауданы Сайқын Сарыағаш Сарыкөл ауданы Сарыөзек Сәтпаев Сауран ауданы Семей Созақ ауданы Солнечный Степногорск Сырым ауданы Тайынша Талғар Талдықорған Тараз Таран ауданы Текелі қаласы Темиртау Тереңкөл ауданы Тереңөзек кенті Теңіз кен орны Түркістан Түлкібас кенті Узынагаш Орал Өскемен Федеров ауданы Форт-Шевченко Хромтау Целиноград ауданы Чапаев Шамалған ауылы Шу Шал ақын ауданы Шалқар Шарбақты ауданы Шардара Шетпе Шиелі кенті Шұбарқұдық Ырғыз ауданы Екібастұз Қазығұрт Қамысты ауданы Қандыағаш Қарабалық ауданы Қаражал Қарасу ауданы Қаратау Қарғалы Қобда ауданы Қордай Құрманғазы ауданы Құрық Үржар ауданы Үшарал Ұзынкөл ауданы Әйтеке би ауданы Әйтеке би кенті Әулиекөл ауданы
Алматы
ықшамдау
Таң Күн Бесін Аср Ақшам Құптан
05:31 06:51 11:41 14:43 16:25 17:46
ықшамдау
Күнтізбе
Хижри
20 Джумада-авваль 1446
Миләди
22 қараша 2024

Мақалалар

САЛАФИЛІК ДҮНИЕТАНЫМЫНДА ТАУХИД СЕНІМІ ЖӘНЕ ТӘКФІРШІЛДІК

| A | +

Ақида тақырыптары арасында Тәңір түсінігі немесе Таухид сенімі ең әуелгі болғандардан саналады. Уаххабилік бойынша Таухид сенімі жүйенің мәні болып табылады.

Мухаммед ибн Абдулуаххаб бойынша Таухид, Хз. Пайғамбардың айтқан ең үлкен парыздардан саналады. Намаздан, оразадан және зекеттен де үлкен. Хз. Пайғамбардың айтқан парыздардан біреуін мойындамаған қалай кәпір болса, бүкіл пайғамбарлардың жолы болған Таухидты мойындамаған да дәл сол секілді кәпір болады. Сондықтан Ибн Абдулуаххаб, Таухид түсінігін түрлі аят пен хадистермен дәлелдеуде және үшке бөлуде. Әсіресе Ибн Таймияның жолын қуып бұл үш мәселенің бір-бірін толықтырып отыратын элементтер болғанын алға тартады.

Ибн Абдулуаххабтың таухид түсінігінің бірінші баспалдағын Таухидул Асма уа Сыфат, яғни есім мен сипаттарда Алланы бір деп мойындау. Алла өзін Құранда, Пайғамбар да хадистерде оны қалай сипаттаса, бұл сипат пен есімдері тәуил мен ұқсатпастан қабылдау керек. Яғни лафыздары захири мағынасын ауыстырмастан және белгілі бір формаға салмай түсіну керек. Бұл пікір һәм мухкам һәм муташабих аяттар үшін қолданылады.

Екіншісі Таухид Рубубият. Бұл жаратуда Алланың тек болмыс болғанын қабылдау. Ибн Абдулуаххабтың ойынша рубубият ең мәшхүр мағынасымен Раббының әрекеті, яғни Алланың әрекеттерінде бір болғанына сену. Оның ойынша бұл түсінік Таухидтің пайда болуы үшін тек қана бұл жетпейді, өйткені надан арабтар да осыған сенген болатын. Сондықтан ғибадатта да таухидке басұру керек.

Үшіншісі Таухид Улухият немесе Таухидул Ибадат. Бұл таухид алғашқы екеуін толықтырушы болып, құлдардың әрекеттерін (амалдарын) ықыласпен Аллаға ғана жасау. Яғни ортағы болмаған Алладан басқасына дұға мен үмітте болмай, басқасынан медет күтпеу, үлкен бір періште мен пайғамбар үшін де құрбандық шалмау керек. Хз. Пайғамбардың дағуатының қысқаша мазмұны да осы. Ибн Абдулуаххабтың ойынша надан халықты Таухид-и Рубубияны қабылдаса да ғибадат таухиді болған Таухид-и Улухиятты орындамаған және сол үшін мушрик болған.

Қайнар көзін бұрынғы Хауариж, Ахли Хадис жақтастары немесе Ибн Таймия секілді ғалымдарда көргеніміз бұл түсініктің мәнін иман мен амалды біртұтас ретінде санау болып табылады. Ең баста Абу Ханифа, әсіресе Имам Матуридиде көргеніміз иман мен амал айырымы мәселесінде терең тартысулар бар. Әсіресе Жамал мен Сыффын сахабаларының жағдайы мәселесіндегі пікір-таластарда Сахаба нәсіліне кәпір немесе мушрик демеу және бұл түсініктің қате екендігін талқыға салу үшін Муржия, Ахли Рай, Ханафи мен Матуриди дәстүрінің жақтастары ғалымдары тарапынан, амал, иманның бір бөлшегі ретінде қабылданбаған және күнәхар мұсылмандардың да Исламның ішінде болғандары айтылған. Салафшы пікірді ұстанған Хадис Тараптары мен Уаххабилер болса, бұл проблеманы, үлкен күнә иелеріне қарсы (ұстанбаса да) шапағат етілетіні теориясымен жеңуге тырысты.

Салафшы Уаххаби түсінігінің Таухидті үшке бөліп тек Құран, Хз.Пайғамбар кезеңі мен Салаф-и Салихин кезеңінде болмаған түсінікті алға тартулары, осындай бір түсініктің жаңадан шыққан формасымен сыналған. Ахмед б. Ханбал бастаған алғашқы кезең ғалымдарында осындай бір жіктеу болмаған. Негізгі хадис қайнар көзі болған Сахихтер, Сунанлар, Муснад және Муғжамларда осындай бір бөлу жоқ. Хз.Пайғамбардың дағуаты, калима-и шахадатты иқрар және пұттарға табынуды тәрк етуден құралған. Таухидтің ең түпкі түсінігі болған Ыхлас сүресінде де осындай бөлушілік орын алмаған. Сондай-ақ бұл үштеу түсінігі Таухид принципіне алып келген ерекше көзқарас себебімен, ең соңғы түскен «Бүгін сіздің дініңізді тамамдадым...» аятының үкіміне теріс келуде және ұқсас аяттарды түсініксіз жағдайға алып келуде.

Салафи түсініктің ең ұнатпаған тәсілі ақылдың қолдануы болып табылады. Бұл көзқарас бойынша кәлам мен фалсафамен айналысу дұрыс емес. Бұның орнына риуаятқа және көнелердің дәстүріне қарау керек. Сондықтан белгілі бір құбылысты негізге алған бір ижтихад түрі болған «истихсанға» басұруы себебімен Абу Ханифа бүгінгі таңда да сынға алынуда, жаңа бір шариғатты алып келуімен айыпталуда. Исламның түпнұсқасын және мәнін сақтаймыз деген мәлімдемесімен кәлам мен фалсафа ғылымдарын харам санаған, ақылды тысқары шығарған және оған құрмет көрсетпеген түсініктің, бір жағынан салафшылық жасауымен, екінші жағынан Салаф-и Салихиннің жолымен жүргендерін айту барынша қиын.

 

Раисов Бахтияр

Алатау ауданы

"Ер Жәнібек" мешітінің наиб имамы

 

 

ДЕРЕККӨЗІ Azan.kz

Ислам ақпараттық-ағарту порталы 

Предыдущий Следующий
ТАРИХИ САНАНЫҢ ЖАҢҒЫРУЫ - ҰЛТ БОЛАШАҒЫНЫҢ КЕПІЛІ КСРО-дан КЕЙІНГІ ОРТА АЗИЯДАҒЫ ДІНИ ЖАҒДАЙ НЕМЕСЕ САЛАФИЛІКТІҢ ПАЙДА БОЛУЫНДАҒЫ АЛҒЫШАРТТАР

Оқырмандардың пікірі (0)

Қызықты тақырыптар

Ақида ЖӘННАТ НЫҒМЕТТЕРІ
Жақсы істің қарымын күту, жұмыстан кейін еңбекақы алу, игі амалдың нығметін көру, былайша айтқанда, бейнеттің зейнетін көру – адам табиғатына тән құбылыстың бірі. Пенде көп жағдайда кез келген істің өзіне пайдалы тұсын көздеп тұрады. Адамды махаббатпен жаратқан және оның бүкіл болмысын толық білетін...
Ақида Қ.Абишов: Иман негіздерінің көркем мінез-құлыққа әсері
«Иман» сөзінің қазақ тіліндегі тура мағынасы «сенім» болғанмен, «сенім» – «иман» сөзінің толық баламасы емес. Өйткені иман діни ұғым ретінде өз мазмұнында көптеген құрамдас бірліктерден тұрады; тотемге сену, шаманға сену, көк тәңірге сену, табиғат күштеріне сену; бұлардың ешбірі де иман емес, жай ға...
Ақида Жанболат САПАШОВ: Сенімге селкеу түспесін
Исламдағы наным-сенім, ақида мәселесі ислам ғылымдарының ішіндегі ең маңыздысы болып саналады. Сонымен қатар Алла Тағала өз елшілері мен пайғамбарларына ең әуелгі үйреткен білімі де осы – ақида ғылымы. Бұл ғылым – барлық ғылымдардың төресі. Исламдағы наным-сенімге қатысты барлық мәселені қамтитын ғы...
Ақида Имам Матуриди жайлы не білеміз?
Бүгінде әлем мұсылмандарының 90 пайызын сунниттер, қалған 10 пайызын шииттер құрайды. Статистикалық есепке сүйенсек, сол тоқсан пайыз сунниттің 87,2 пайызын Матуриди мен Әшғари мектебін ұстанатын «Әһли сүннет уәл-жамағат» жамағаты құрайды екен. Ал қалған 12,8 пайызы исламның ішіндегі түрлі ағымдарға...
Ақида Матуриди ақидасы – Қазақ халқының Хақ сенімі
Алланың Өзі де рас, сөзі де рас – деп Хәкім Абай жырлағандай Құран – хақ сөз. Бұған дау жоқ. Алланың әрбір аятына иман ету мұсылманға парыз сондықтан біз оған иман келтіреміз. Әйтседе, Құран-Кәрімдегі Алла Тағаланың сипаттарына қатысты аяттарды ашықтауға келгенде, мазһаб ұстанушылар (әһлу-сунна) мен...
Ақида Абай. Ақида. Ақиқат
Қазақ халқының кемеңгері Абай Құнанбайұлы – ақын ғана емес, Ислам дінін терең түсінген теолог ғалым. Ол – адамзаттың алтын қорына қазақ елінің атынан өз үлесін қосқан ғұлама. «Отанды сүю – иманнан» деп, елін-жерін шын қастерлеген отаншыл кемеңгер. Халқының рухани өсуін армандап өткен ол қайтсем кемш...
ықшамдау
Күнтізбе
Хижри
20 Джумада-авваль 1446
Миләди
22 қараша 2024
Намаз уақыттары
қазір

Құптан 17:46

Признаки любви к Пророку ﷺ

<script>alert(a)</script>

X
28 қыр. 2024

Обязанности мужчины перед своей семьей

А как же быть женщине, такой как я, которая рано вышла замуж, работала вплоть до родов, собирала каж

Лейла
28 қыр. 2024

Обязанности мужчины перед своей семьей

А как же быть женщине, такой как я, которая рано вышла замуж, работала вплоть до родов, собирала каж

Лейла
28 қыр. 2024
Created with Sketch. {{!-- --}} {{!-- --}} {{!-- --}} Created with Sketch. Asset 1mdpi