ПАЙҒАМБАР ﷺ ӨНЕГЕСІ - ИХСАН

Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) өмір жолын баяндайтын еңбектерде күндіз-түні, қиыншылықта әрі молшылықта, соғыста әрі бейбіт күндерде, яғни әрдайым ихсанмен жүргендігінде еш күмән жоқ.

Оның әр уақыт зікір етіп жүруі, әрбір әрекеті үшін дұға қылып, мінәжат етуі, әрдайым нәпіл намаз оқуы, түнде аяғы іскенше намаз оқып, қиямда тұруы, құқықтарды орындауда көрсеткен ұқыптылығы, әрдайым әділдік пен ақиқатты уағыздап-насихаттауы,  ешқандай дүние жинамағандығы, қатты жерге жатып, аз ұйықтағандығы, аз сөйлегендігі, артық, бос сөз сөйлеп, орынсыз әңгіме құрмағандығы, Алланы көп зікір етіп, мейілінше ғибадат жасайтындығы, тойып тамақ ішпейтіндігі, әрдайым орта құрсақ, тіпті кейде аш жүретіндігі, кейде арпа нан, құрма жеп, қанағат ететіндігі, өзінде болмай, жетпей тұрса да садақа беруге, біреуге көмектесуге, жомарттық танытуға ерекше көңіл бөлетіндігі, өмірінің соңына қарай мұсылмандардың әл-ауқаты жақсарған, қаласа барлығына ие бола алатын кезде де, олай жасамағандығы, өзіне ұсынылған түрлі дүние нығметтерін қабыл алмағандығы, кері қайтарғандығы, өмірінің соңына дейін өте қарапайым ғұмыр кешкендігі сынды ізгі амалдары – Оның ең қуатты ихсан сезіміне ие екендігінің айқын дәлелдері.

Әзірет Айша (р.а.) анамыздан жеткен риуаят бойынша: «Алла Елшісі өмірден өткенде артына мирас ретінде алтын, күміс, қой, түйе сынды ешқандай мал-мүлік дүние қалмаған және артында қалған дүние туралы ешбір өсиет айтпаған». Отбасындағы әйелдері жақсы-жайлы өмір, мол тамақ туралы сұраған кезде, Алла Құранда «Ахзаб» сүресінің 28,29-аяттарын түсірген: «Уа, Пайғамбар! Жұбайларыңа айт: «Егер қалағандарың дүниенің молшылығы мен сән-салтанаты болса, келіңдер, тиісті дүниелеріңді берейін де бәріңді босатайын. Ал егер Алланы, елшісін және мәңгілік ақырет мекенін қаласаңдар, онда біліп қойыңдар, Алла араларыңдағы (Раббысын көріп тұрғандай әр қадамын аңдап басатын) игілікке құштар ізгі жандарға зор сауап, үлкен сый-сияпат дайындап қойды» деген. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) осы аяттарды жұбайларына оқып түсіндірген. Сол кезде олар Алланы, Алла Елшісін және жәннатты қалайтындықтарын айтып, еш қарсылық білдірмеген.

Сондай-ақ, Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) дүниеден етек-жеңін жиып, нығметтерден бас тартып, тәні мен отбасына жоқшылықтың зардабын шектірмеген. Мұны біз жақсы біліп, түсінуіміз керек. Өйкені Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм)  әрдайым тепе-теңдікті сақтап, қарапайым орта жол ұстанған және отбасы, ағайын туысы халықпен әрдайым бірге болған. Бұл жөнінде бір хадисінде: «Адамдармен араласып, қиындықтарға төзімділік танытқан мұсылман, адамдармен араласпай, қиындықтарда бірге болмаған мұсылманнан артық», - деп өмірде белсенді болуға шақырған.

Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ихсан ұстанымында нәпсіні тәрбиелеу ауыздықтау көзделген. Бірақ нәпсіні тәрбиелегенде нәпсі мен тәнді қинап, азаптау болмаған. Әрқайсысының өз ақысын беруді ұмытпаған және нәпсі мен тәнді қорғау, оның ақысын өтеу әр адамның міндеті екенін ескерткен. Әр ағзаның жаратылыс мақсаты мен мәні барын айтып, оны соған сай қолдану керектігін түсіндірген. Бірде Осман ибн Мазғун есімді сахабаның әйелі Халуа бинт Хаким күйеуінің күндіз ораза ұстап, түн бойы намаз оқумен шұғылданатындығын, өзіне жақындамайтындығын, өзін тек қана Алла жолындағы ғибадатқа арнағандығы жайлы шағымын әзіретАйша анамызға айтқан кезде Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Біліп қойыңдар! Мен ұйықтап демаламын әрі намаз оқимын, ораза ұстаймын, үйленемін, әйелдеріммен бірге боламын. Уа, Осман! Алладан қорық, өйткені отбасынның сенде ақысы бар, қонағыңның сенде ақысы бар, нәпсіңнің сенде ақысы бар, Ендеше, кейде ораза ұста, кейде ішіп-же, сондай-ақ намаз оқы әрі ұйықтап тынық...», деп орта жол ұстану керектігін, әр нәрсенің ақысын беріп, шектен шықпау керектігін ескерткен. Алла Елшісінің көрсеткен ихсан жолы, өзін құлшылыққа атап, халықтан бөлініп, оқшаулану емес, еңбек жасамай қайыршылық жасау емес, құстың қос қанатындай тіршілігі мен құлшылығын қатар алып жүретін мұсылман болуға тәрбиелейді.

Олай болса, мұсылмандар үшін ихсан жолының ең үлгілі тұлғасы – Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын). Пайғамбарымыздан асқан пір, әулие, кемел адам және үлгі жоқ. Алла Елшісінен (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) артық пір де, әулие де, кемел адам идеал үлгі де бола алмайды. Өйткені Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын)  Алланың сүйген, разы болған, құлы болғандықтан ақыреті мен тіршілігін Алланың қалағанындай ең әдемі, ең кемел түрде алып жүрді. Осылайша өмірінде өзі үлгі-өнеге бола білді. Бұл туралы Құранның «Ахзаб» сүресінің 21-аятында: ««Ант етеміз, сендер үшін Аллаға және ақырет күніне қауышуды армандағандар мен Алланы көп зікір етушілер үшін Алла Елшісінде тамаша үлгі-өнегелер бар», - делінген.

Алматы қаласы «Байкен» мешітінің

наиб имамы Саясат Көкенай