СӘЛӘФ ЖӘНЕ СӘЛӘФИЗМ ҰҒЫМЫ
Сәләф сөзі «бұрынғылар», «алғашқы буын», «ізашарлар» деген ұғымдарды білдіреді.
Ислам тарихында сәләф дегеніміз – «Пайғамбардың (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) кезеңінде өмір сүрген достары, яғни сахабалар қауымы және олардан кейінгі табиғиндер ұрпағы» деген ұғым. Ислам тарихында сахабалар мен табиғиндерді үлгі етіп, солардың сенімдерін ұстанған қауымға «сәләфия» немесе «сәләфи салих» атауы берілген. Ал «сәләфизм» – сахабалар мен табиғиндер кезеңіндегі игі адамдардың діни сенімдерін басшылыққа алып, сол дәуірдің діни көзқарасын ұстануды көздейтін кертартпа бағыт.
Ислам дінінің алғашқы буыны Пайғамбардың (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) діни уағыздарын қабылдап, Алланың шариғатын жеткізу жолында жан аямай қызмет еткен. Олар Алланың кітабы Құран мен Пайғамбар (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) сүннетін, сондай-ақ ислам мәдениетін кейінгі ұрпаққа бастапқы күйінде қалдырды. Пайғамбардан (Алланың оған игілігі мен сәлемі болсын) жеткен хадисте бұл қауым жайлы былай делінген: «Үмметімнің ең қайырлысы – алғашқы ғасырымдағы сахабаларым. Одан кейін олардың жолын жалғастырушылар (табиғиндер), сосын олардың ізінен ергендер (әтбау табиин). Кейін бір топ пайда болады, олардың сөздері куәлікке алынбайды, берген серті де сенімді болмайды», – деген.
Осы себептен алғашқы буын – сәләфи салихтердің діни ұстанымдары мен көзқарастары ислам мәдениетінде өшпестей із қалдырды. Олардың діни ілімдеріне құлақ асып, құрмет көрсету әдептілік белгісі деп есептелген. Алайда ислам қоғамында кейбір тұлғалар мен топтар (сәләфизм) ислам дінін ұстанған алғашқы үмметтің діни көзқарасы мен шариғат түсінігіне артық құрмет көрсетіп, оны басты әдістемелік қағидаға айналдырған.
Сондықтан сәләфизм: Исламды үйрену, насихаттау және тұрмысқа енгізу негізіндегі ұстанымдарын діннің алғашқы үш ұрпағын үлгі ете отырып, осы дәстүрді тарих сахнасынан шығарып, оны өмірлік өнеге ретінде қабылдаған, сондай-ақ осы жолды қорғауға бағытталған кертартпа әрі деструктивті діни көзқарас болып саналады.
Нұрсұлтан Маметбай