РАМАЗАН - РУХАНИ ТАЗАРУ АЙЫ

Қасиетті рамазан айына аман-сау жеткізген Алла Тағалаға сансыз мадақ-мақтаулар болсын. Мұхаммед Пайғамбарымызға, отбасына, сахабаларына салауаттар мен сәлем болғай. Жаратқан Ие баршамызға осы айда өзінің қалағанындай, ақыретте шапағатшы болатындай түрде ораза ұстауға жәрдем етсін.

Ата-бабаларымыз осынау мүбәрак аймен қимай қоштасып, келесі жылы құшақ жая қарсы алады екен. Өйткені бұл ай әрбір жанға Алланың нығметтері  есепсіз берілетін сауабы мол маусым. Рамазан – сансыз нығметтерге толы мүбарак ай. Мұсылман баласы өзіне беріліп жатқан шексіз нығметтердің қадір-қасиетін түсіне отырып, қамшының сабындай қысқа өмірдің алдамшы ләззаттардан бет бұрып, ақыреттің таусылмас ігіліктеріне бөленуге аянбай тер төгеді.

Ораза – Исламдағы негізгі парыздардың бірі. Бізден бұрынғыларға да міндет болған қадим заманнан жалғасып келе жатқан құлшылықтың түрі. Бұл оразаның адамның рухына, денесіне, денсаулығына тигізер пайдасы орасан көп. Қасиетті Құран Кәрімде Бақара сүресі 183,184-аяттарында: «Уа! Иман келтіргендер! ораза сендерден бұрынғыларға парыз болғаны сияқты сендерге де парыз етілді. Бәлкім тақуалықты ұстанып, сақтанарсыңдар» «Парыз ораза санаулы әрі белгілі күндерде ғана өтеледі. Араларыңнан әлдекім ауырып қалып немесе сапарда жүріп ораза ұстамаса, (қаза болған күндерін) басқа уақытта ұстасын. Ораза ұстауға шамасы әзер жететіндер (яғни, қарттар және созылмалы дертке шалдыққан науқастар қаза болған әр күнге) підия ретінде бір жарлының (бір күндік екі мезгіл) тамағын (немесе соның құнын ақшалай) беруі керек. Ал енді кімде-кім қайырымдылық жасап (аталмыш мөлшерден) асырып берсе, онысы өзі үшін қайырлы әрі жақсы болмақ. Біле білсеңдер, ораза ұстағандарың өздеріңе жақсы» деген.

Исламда парыз етілген ғибадаттарды, түрлі рухани ауруларға дәрі деп түсіну керек. Расында ораза дене ағзалары мен рухани ауруға дәрі ретінде «санаулы күндер» - де парыз етілген. Өйткені кісі бір дәріні үнемі ішіп жүретін болса, денесі оған үйреніп кетеді де, дәрінің пайдасы шамалы болады. Сол сияқты рухани тұрғыдан дәрі секілді рөл атқаратын оразаның жағдайы да осындай. Егер ораза ұстауда орта жол ұсталмаса оның заттық һәм рухани өмірге деген пайдасы кәміл дәрежеде болмайды. Сондықтан, Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Мен бұдан кейінгі өмірімді үнемі ораза ұстап жүрумен өткіземін!» - деген сахабасына ескерту жасаған.

Рамазан айы оразасын күллі мұсылмандар бір айда, бір уақытта ұстауы, дініміз исламның бірлік пен ынтымаққа берген маңыздылығын көрсетеді. Ораза ұстаған қанағатшыл болған күйде сабырлылық танытып, жақсы мінез-құлыққа тәрбиеленіп, аштықты сезіне отырып қолындағы игіліктердің қадірін еске түсіреді. Мал-дүниесі жоқ кісілердің қал-жағдайлары туралы ойланып, оларға деген мейірімділігі оянып, көзқарасы өзгеріп жан дүниесімен сезінетін күйге жетеді. Әрі Раббысына шүкіршілік білдіреді. Сондай-ақ ораза қоғамдағы қызғаншақтықтың алдын алуға күшті ықпалын тигізеді. Сондықтан ораза тек осы үмметке ғана емес, бұрынғы үмметтерге де парыз етілген ғибадат болады.

Қасиетті Рамазан айының барлық маусымдарды айналып шығуы да өзгеше хикметті баяндайды. Бір жылдың ішінде орын алған маусымдарда яғни қыс-көктем, жаз-күз сияқты мезгілдер, күндердің ұзарып қысқаруына байланысты уақыттарда рамазан айы үнемі өзгеруімен мұсылмандарға ерекше көңіл күй сыйлайды. Ораза ұстағандарды табиғаттың түрлі қиыншылықтарына төтеп беруге, әр қиыншылықтан кейін жеңілдіктің болатындығын рухани  сезінуді үйретеді.

Адамзат негізгі рухани азығын ұмытып, тәнін ғана азықтандырудың соңына түсіп кеткендігінен бұзылады. Өзі тойғанымен көзі тоймайды, қанағаттың не екенін білмейді. Нәпсінің құлы болғандықтан тіршілік азығы мен мәңгілік ақыреттің азығын ажырата алмайтын дәрежеге жетеді.

Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) оразаның пайдаларын баян еткенде былай деген: «Ораза ұстаңдар денсаулықтарың жақсы болады!».

Алла Тағала пайғамбарларын уахи алуға тәрбиелегенде оларды ораза ұстауға шақырған. Адам материалдық тұрғыдан ораза ұстау арқылы денсаулығын емдесе, рухани тұрғыдан мол азық жинап кемелдене түседі. Сондықтан пайғамбарлар, пайғамбарлыққа жетуді оразамен бастаған екен.

Ораза тұтқан мұсылмандарды рухани танымы мен тақуалығына қарай үш топқа бөлуге болады. Бірінші, жай халықтың тұтқан оразасы. Яғни, ештеңе ішіп-жемей, жұбайымен жыныстық қатынас жасамайтын адамның ауыз бекітуі. Бұл оразаның ең төменгі дәрежесі саналады.

Екінші, таңдаулы тұлғалардың тұтқан оразасы. Яғни, тамақтан ғана тартынып қоймай, ораза тұтуға жан-дүниесімен бет бұрып, сыртқы пішінін түзеумен бірге, ішкі танымына да селкеу түсірмейтін тақуалық.

Үшінші, таңдаулылардың таңдаулысының тұтқан оразасы. Бұл дәрежедегілердің жүрегі Алладан басқаны ойына алмайды. Бүкіл болмысын Аллаға арнап, зәредей бір жаңсақ кетудің өзін ораза бұзушылыққа балайды. Тіпті, шариғат құптаған дүние қызықшылығын да жүрегі мүлде қаламайды.

 Рамазан айында ораза ұстау деген таңертеңнен кешке дейін аш жүру деген сөз емес, ораза – бұл рухани тазару құлшылығы. Адам өз-өзін тәрбиелейді. Оразада ауыз бекітіп қана қоймай, күнәдан тазарады. Көзін, құлағын, тілін, қолын, аяғын бүкіл ағзасын күнәдан тияды. Яғни, адам отыз күн бойы жаман істерден тыю арқылы өзін тәрбиелейді. Адам бір ай бойы бір нәрсемен шынықса, кейін басқа уақытта да сол әдеті қалады ғой. Сол сияқты Оразадан кейін да адам жақсы ой мен ізгі істерге ұмтылады.

Рамазанда рухани тазару үшін парыз намаздарға аса мән беріп, түнде оқылатын тарауық және таһажжуд намаздарына көңіл бөлген жөн. Құран түскен ай болғандықтан мүмкіндік болса қасиетті кітабымызды арабшасынан оқып үйренуге талпынуымыз керек. Бұл айда Құранды қаншалықты көп оқысақ (мағынасын түсінген отырып) соншалықты рухани кемелденетінімізді ұмытпаған абзал. Негізінде Құран Кәрім жүрекпен оқылады. Көздің міндеті жүрекке көзілдірік болу міндетін атқару ғана. Бұл айда әрбір жасалған жақсылыққа еселеп сауап жазылатындығын білеміз. Сол үшін дініміздің парыз еткен зекетті де осы айда бересек нұр үстіне нұр болады. Пітір садақасы, қайырымдылық көмектер, жетім-жесірге, мұқтаж жандарға осы айда көмек қолын созсақ материалдық және рухани тұрғыдан тазарып ішкі жан дүниеміз рахатқа қауышып, рухани серпіліп қалатынымызға ешкімнің күмәні болмау керек.

Құдси хадисте былай делінген:

«Адам баласының әр амалы өзі үшін. Ал оразаның жөні бөлек! Өйткені құл менің ризашылығымды көздеп ораза тұтты. Сондықтан оразаның сауабын тек қана еселеп көп қылып мен беремін». Алла Тағала Құранда: «... Ораза ұстаған еркектер мен ораза ұстаған әйелдерге арын сақтап, абиырларын күнәдан тыйған ерлермен арын сақтан, абиырларын әйелдерге, Алланы көп зікір еткен еркектер мен Алланы көп зікір еткен әйелдер бар ғой! Алла Тағала оларға үлкен сыйлық дайындады» делінген. (Ахзаб сүресі 35-аят)

Ауыз ашар қарын аш болғандықтан көбінесе уақытында орындалады, ал сәресі тәтті ұйқыдан тұру қиын болғандықтан немқұрайлылық көрсетіліп жатады. Сәресіге тұрып бір кесе сумен болса да ауызымызды бекіткеніміз сауабы мол. Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) былай деген: «Сәресіде жеңіздер, өйткені сәресіде берекет бар». Сәресі уақытында оқылған дұғалар, айытылған зікірлердің өзіндік орны бар. Яғни дұғалардың қабыл болу ықтималдығы өте жоғары уақыт болып табылады. Сондықтан рамазанда рухани тазаруды қалаған, ақырет күнінде амал дәптерінде сауаптарының көп болуын үміт еткен мұсылман баласы рамазан айының әрбір уақытын ерекше тебреніс пен ғибадатпен өткізу керек. Өйткені рамазан айының әрбір секундты баға жетпес рухани құндылықтармен көмкерілген.

Рамазан оразасын, он бір ай бойы адамның тәні мен жанына жабысқан кірлерден арылтатын рухани жаңғыру деп түсінген жөн. Оразаның мәні мен маңызын түсініп тұтуды Алла тағала баршамызға нәсіп етсін! Барша мүмін мұсылмандардың оразаларын қабыл етсін!

Бостандық ауданы

        «Байкен» мешітінің

        бас имамы Болатбек Абу