ТАРАУИХ НАМАЗЫ

Мешіт жамағатымен көрікті. Әлемді жайлаған інденттің кесірінен екі жылдай уақыт мешіттерімізде тарауих намазын оқи алмадық. Міне биыл Алланың қалауымен індеттің беті қайтып, тұрақты өмірге қайта оралып, сағына күткен рамазан айын мешіттерімізде күтуге мүмкіншілік туып отыр. Олай болса, Аллаға сансыз шүкіршілік жасап күнделікті өмірдің қадірін түсініп, құлшылық-ғибадаттарымызды беріліп орындайық. Қамшының сабындай қысқа ғана өлшеп берген ғұмырын мұсылман баласы Алла Тағалаға құлшылық-ғибадатпен өткізгені дұрыс. Он екі айдың сұлтаны болған рамазан айын ғибадатқа ерекше көңіл бөліп, ықыласпен, тебіреніспен, құлшыныспен өткізетін ай. Рамазан айына тән ғибадаттың бірі әр түні құптан намазынан кейін оқылатын тарауих намазы.

Араб тіліндегі «тарауих» сөзінің қазақ тіліндегі мағынасы: «дем алдыру», «тынығу», «үзіліс беру» деген ұғымдарды білдіреді. Шариғат терминінде рамазан айында құптан намазы мен үтір уәжіп намазы арасында сүннет болып белгіленген намазды тарауих намазы дейді.

Рамазан айының қасиетті болуының басты  себебі –  Қадір  түнінің осы бір ай ішінде сақталуында. Қадір  түні Алла Тағаланың мейірім-шапағатының  молынан түсетін, Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) үмбетіне шексіз қазыналар  тарту  етілетін  түн. Қадір түнінің дәрежесін  түсіндіру  үшін «Қадір»  сүресі  арнайы түсірілген. Құран Кәрім осы айда түсе бастаған. Жәбірейіл (а.с.) мен періштелердің жер бетін зиярат етуімен ерекше нұрлана түскен түн.

Біздің қадір түніне ерекше тоқталып отыруымыздің мәні, қадір түнін тек қана рамазан айының 27-ші түніне немесе тақ түндерге тәуелді етіп қоймай, бір ай бойы оқыған тарауих намазымызбен қадір түнін күту. Халқымыз: «Әр адамды Қыдыр деп сыйла, әр түнді қадір деп біл» дейді. Демек рамазан айының әр түнін қадір деп біліп, мүмкіндік болғанша құлшылық-ғибадатқа ерекше ден қойғанымыз жөн. Олай болса күнде құптан намазынан кейін оқылатын тарауих намазына селқостық танытпай ерекше тебреніспен оқиық.

Тарауих намазын оқудың сауабы жайында Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Кімде-кім рамазан айында (тарауих) намазын иманмен, сауабын Алладан күтіп оқыса, оның өткен күнәлары кешіріледі», деген.

 Тағы бір хадисінде Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын.): «Алла рамазан айында ораза ұстауды парыз қылды. Мен сендерге рамазанның кештерінде намаз оқуды (тарауих намазын) сүннет еттім. Кімде-кім рамазан айында Алла Тағалаға шын көңілмен иман еткен күйде қарымын тек Алла Тағаладан ғана күтіп, ораза ұстап, (тарауих) намазын оқыса, анасынан жаңа туылғандай күнәлары кешіріледі»  деген.

 Тарауих намазының шариғаттағы үкімі жайлы ислам ғылымхалы кітаптарында толық баяндалады. Біз  қысқаша төмендегі үкімдерге  тоқтала кетуді жөн көрдік.

Тарауих намазының үкімі

Тарауих намазы ерлер мен әйелдерге «мүәккәт сүннет» (яғни, бекітілген сүннет) болып табылады. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын), атақты төрт халифа және сахабалар оқыған. Тарауих намазын жамағатпен оқу – сүннет. Өйткені Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) рамазан айының үшінші, бесінші, жетінші және жиырмасыншы түндерінде тарауих намазын мешітте жамағатпен оқыған. «Айша анамыз (р.а.): «Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) мешітте намаз оқығанда, адамдар оған ұйып тұра қалды. Екінші түні оқығанда, адамдардың саны арта түсті. Үшінші және төртінші түні осы намазды оқуға жиналғанда, Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) шықпады. Таң атқанда, Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) оларға: «Сендердің мешітке келіп, менімен намаз оқуды қалағандарыңды білдім. Намазға шықпауымның себебі: сендерге тарауихтың парыз болып кетуінен қорыққаным», - деген.

Тарауих намазы рамазан айының сүннеті болғандықтан, ораза ұстасын немесе ұстамасын әрбір мұсылманға тарауих намазын оқу бекітілген сүннет үкімінде. Мешітте жамағатпен тарауих намазын оқу кифая-сүннет. Яғни бір мешітте ешкім жамағатпен тарауих намазын оқымаса, ол жердегі барлық мұсылмандарға күнә жазылады. Ал мешітте жамағат тарауих намазын оқыса, жамағат сауабынан құр қалғанмен, мешітке келмегендерге күнә жазылмайды. Үйде жамағат болып тарауих намазын оқыса, жеке оқығаннан жиырма жеті есе артық сауап жазылады.

Тарауих намазы қанша рәкағат?

Тарауих намазының рәкағат саны он сәлеммен оқылатын жиырма рәкағаттық намаз. Тарауих намазы Омардың (р.а.) заманынан бастап, жамағатпен жиырма рәкағат етіп оқытыла бастаған. Язид ибн Руман бұл жайында: «Омардың (р.а.) заманында мұсылмандар тарауихты (үтірді қосқанда) жиырма үш рәкағат етіп оқитын» деген.

Абдуррахман ибн Абдилқари болса: «Омармен бірге рамазанның бір түнінде мешітке бардым. Адамдар шашыраңқы күйде еді. Біреуі жеке тұрып намаз оқып жатса, енді біреулері басқаға ұйып жатыр. Мұны көріп Омар (р.а.): «Жамағатты тегіс бір қаридың артына жинаған дұрыс секілді», – деді де, Убәй ибн Кәғбті имам етіп, жамағатты оған ұйытты. Сосын басқа бір түні Омармен (р.а.) бірге тағы да мешітке бардым. Жамағат тегіс бір қариға ұйып намаз оқып жатыр екен. Мұны көрген Омар (р.а.): «Бұл қандай керемет бидғат (яғни, жаңалық)!» – деп тамсанды», – деген.

Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) тарауих намазын кей күндері мешітте жамағатпен оқығаны рас. Бірақ ешбір сахих хадисте тарауих намазының нақты рәкағат саны айтылмаған. Омардың (р.а.) халифалық дәуірінде отыз күн оразада тарауих намазын мешітте, жамағатпен оқу бір жүйеге келтіріліп, жиырма рәкағат ретінде бекітілді. Сол күннен бүгінге дейін мұсылман үмбетінің шығысы мен батысы, яғни ханафи мәзһабын ұстанушы көпшілік мұсылмандар оны жиырма рәкағат етіп оқып келеді.

Тарауих намазының оқылуы

Тарауих намазы құптан намазының парызынан кейін (екі рәкәғат сүннеттен соң) оқылады. Парыздан бұрын оқылған жағдайда, онысы тарауих намазы болып саналмайды. Үтір намазын тарауихтан кейін оқу - мұстахаб. Тарауих намазы жиырма рәкәғаттан тұрады. Оны екі рәкәғаттан немесе төрт рәкәғаттан бөліп оқыса болады. Әр төрт рәкәғаттан кейін бір сәт отырып тынығу – мұстахаб. Еліміздің мешіттерінде көбінесе төмендегі тәспих айтылады:

«Сүбхәәнә зил мулки уәл мәләкуут. Субхәәна зил ғиззәти уәл-ғазамати уәл-қудрати уәл кибриәәи-и уәл жәбаруут. Субхаанал мәлики хайил ләзи ләә ямуут. Суббухун Құддусун Раббунаа уә Раббул мәләикәти уәр руух. Лә иләһә иллаллаһу настағфируллаһ. Нәс-әлукәл жәннәтә уә нәғузу бикә минәннәәәр».

Сөздің түйіні: Қасиетті  рамазан айында, ораза ұстаудың қадір-қасиетін түсініп, түнгі  тарауих  және  тәһәжжуд  намаздарымен  жүректерімізді нәрлендірейік. Мүбәрак айда  рухани тұрғыдан намаздарымызға  ерекше  көңіл   бөліп, Құран  Кәрімді ықыласпен  оқып,  зікірлермен жандүниемізді нұрландырайық. Материалдық тұрғыдан, көңілі қаяу жандарға зекет, пітір, садақа және көмектерімізді аямай беріп ожданымызды рахаттандырайық. Осылардың бәрін Бір Алла ризашылығы үшін жасап, қарымын ақыретте күтейік!

 Барша оқырман қауымды Рамазан айымен шын жүректен құттықтаймын. Алла Тағала бүкіл әлемді ауыр індеттерден сақтасын. Әуелі еліміз Қазақстан халқына және барша мұсылман әлеміне Ұлы Жаратушымыздан денсаулық, жақсылық, ынтымақ, береке, бірлік тілеймін.

Бостандық ауданының бас имамы

Жұмабаев Данияр