Отбасынан отанға, жанұядан жаһанға жылу жайылса...
Отбасы... Жанұя... Кеңестік кезеңде «семья» деп аталған ұғым кейінгі кезде «отбасы» және «жанұя» деген екі түсінікпен беріліп жүр. Осы екі ұғымның екеуі де өзінше дұрыс сияқты. Отбасы ұғымы тілдік жағына үңілсеңіз оттың басы, ошақтың қасы, яғни тұрмыс-тіршілік, үйдің материалдық мәселелеріне көбірек тиесілідей көрінеді. Ал жанұя ұғымы жүрекке жылы тиетіндей. Адам қиналғанда, қысылғанда жанын қоярға жер таппай тызалақтайтыны бар емес пе? Жанұя деген ұғым сол жаныңа ұя болар тыныш мекен іспеттес.
Жанұяның тарихи тамыры Адам ата мен Хауа анадан бастау алатыны белгілі. Әуелде Адам ата жаратылғанда жұмақта өмір сүрді. Жұмақ – жанға жайлы, қол жеткізбес қымбатың мен аңсаған арманың алдыңа айтқызбай-ақ ақтарылатын арман мекен. Сол мекенде жалғыз өмір сүрген Адам атаның көңілі тыншымаған соң, Жаратушы Жаббар Ие оған не керек екенін айтқызбай біліп, қабырғасынан Хауа ананы жаратты.
«Алла ішіңді айтқызбай біледі, ойла!» - деп Абай атамыз айтқандай, Адам атаның қажеттілігін дөп басқан Алла Тағала оның жанға жайлы жер - жұмақта жүрсе де, өмірлік серікке мұқтаж екенін білгендіктен жарымен жұптаған екен. Осы оқиғаның өзінде үлкен мағына жатқанын аңғаруға болады. Адам баласы тіпті жұмақта өмір сүрсе де, өмірлік серігі жанында болмаса жаны тыныш таппайтынын түсіндіріп тұрғандай.
Ал сол жан тыныштығы әр жанұядан табыла ма?! Бұл сұраққа жауап табу үшін ғасырлар қойнауынан жеткен қасиетті кітап парақтарын ашып көрейік. Рум сүресі, 21-аят: «Сендерге, оған тұрақтауларың үшін өз жыныстарыңнан жұбайлар жаратып, араларыңа сүйіспеншілік, мейірімділік пайда қылғандығы да, Оның белгілерінен». Міне осы аяттағы тұрақтауларың үшін деген сөздің араб тіліндегі түбірі «сәкина», яғни жан тыныштығы деген мағынаны береді. Жан тыныштығын негізге ала отырып, оған тірек болар нәрселерді осы аяттан іздесек, оның сүйіспеншілік пен мейірімділік екенін байқаймыз.
Ия, жастар «сүйдім», «күйдім», «сенсіз бір сәтке де тұра алмаймын» деп үйленгенімен, бірге тұрмыс кеше бастаған соң керісінше «сенімен бір сәт те тұра алмаймын» деп ажырасып жатады. Осы жерде жалғыз сүйіспеншіліктің жетіспейтінін аят айтып отыр. Мейірімділік, яғни жұмсақтық, кешірімділік сипаттары болмаса, отбасын сақтап тұру мүмкін болмай жатады.
Ертеде екі отбасы көрші өмір сүрген екен. Бірінде екі күннің бірінде ұрыс-жанжал, ал екіншісінде айрандай ұйыған берекелі тіршілік. Содан не керек, әлгі ұрыстан көз ашпаған жаралы жұп ойласа келіп көршілерінің үйіне барып, солардан үлгі алуға бекінеді. Көрші үйіне барып кірсе, келіншегі бұларды жылы жүзбен қарсы алып, төрге шығарады. Біраздан соң сырттан отағасы кріп келе жатып, есік аузында құтыда тұрған сүтті байқамай шапанының етегімен қағып кетіп, ыдысты сындырып, сүтті төгіп алады. Сонда келіншегі жалма-жан жүгіріп шығып, отағасынан кешірім сұрай беріпті: «Кешіріңізші, бізді асыраймын деп күндіз күлкі, түнде ұйқы көрмей шаршап келгеніңізде жолыңызға сүтті қойып қойғанымды қарасаңызшы» - деген екен. Сонда отағасы:
«Әй бәйбіше, сен мені кешір қайта. Өзің үйдің күйбең тіршілігінен бір босамайсың. Бала-шағаның ас-суын беріп, кір-қоңын жуып, маған ас әзірлеп, үй жинап, бір тыным таппайсың, енді міне, көрмейсің бе, ыдысыңды сындырып, сүтіңді төгіп, саған тағы шаруа тауып бердім» - депті.
Мұны байқап отырған көрші үйден келген даукес жұп мәселенің мәнісі қайда жатқанын түсіне қойыпты. Осы жерде олар болса бірін-бірі кінәласып, әркім өзін ақтап, жеңілмей бірсыпыра ұрысты жандандыратындарын көздеріне бір елестетіп, бұдан кейін олар да кешірімді болып, әркім қандай жағдай болмасын өз кінәсін мойындаған жөн деген тұжырымға келген деседі.
Расында әдемі жұп болып жарасқан жастардың көп ұзамай екіге айрылғаны көрер көзге келеңсіз, естігенде есіңді шығаратын оғаш іс.
Ертеректе қандай қиын қыстау заман болса да ерлі зайыптылар бірге тұрып, біте қайнасып өле-өлгенше бір-біріне тірек болатын еді.
Ендеше жанымыздың ұясы болған ошағымыздың отын сөндіріп алудан сақтанайық!
 Предыдущий |
Следующий |
| Бас имам: Алланың сөзін жүректерге жеткізіп, көңілдерді тербейміз | Тараздық ғалым – Алтынхан төре кім еді? |
Тақырып аясындағы мақалалар
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
