ДӘСТҮРЛІ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ҰЛЫҚТАУ - ДҮНИЕТАНЫМҒА ЖАТ БОЛҒАН АҒЫМДАРДАН САҚТАНУ
Қоғамның бастапқы дәуірлерінен басталған, уақыт өте келе белгілі бір ұлттың идентификациясына айналған дәстүрлі құндылықтардың орны ерекше. Әрбір халықтың дәстүрімен біте қайнасқан дүниетанымының аясында дәстүрлі құндылықтар қалыптасады. Мұндағы құндылық деп отырғанымыз қоғамның болмысында қалыптасып жатқан дүниетаным, адамгершілік заңдылықтар мен нормалардың тұтастығы. Құндылықтар адамзаттың даму тарихы мен өмір салт заңдылықтарын айқындайды. Құндылығы болмаған қоғам ертеңгі күні күйреуге ұшырайтын қоғам болмақ. Құндылық сыртқа күштің әсерімен емес, өз араларында жарып шығатын дүние болып есептеледі.
Әлемдегі кез келген дамыған елді алып қарасаңыз, оны дамытқан да, көптеген салалардан озық еткен де сол елдің құндылығы екенін ұмытпауымыз қажет. Өйткені құндылықтардың басты функциясы елдің тұрақтылығын сақтау, рухани жағынан қауіпсіздікті қамтамасыз ететін, жат болған дүниетанымнан алыстатын басты құрал. Әр елдің дәстүрлі құндылығы олардың шыққан тегіне, ұстанған дініне, олардың жынысына қарамай, бүкіл адам баласына ортақ дүние болып табылады. Ғаламтор, әлеуметтік желі секілді пайдасын ескерместен, зиянына кететін дүниелер пайда болғанда дәстүрлі, рухани құндылықтар өзекті мәселеге айналғаны мәлім.
Дәстүрлі құндылықты насихаттау, дәріптеу көбіне дінтанушы, теолог, мәдениеттанушы мамандардың ісі деп бей-жай қарауымыз қате. Өйткені әрбір адам өзінің тарихын, дәстүрін қастерлесе дәстүрлі құндылықтарды жаңғыртуға міндетті. Жаһандық кезеңдегі қоғамның өзгеруі дәстүрлі құндылықтардың да басқа форма иемденіп өзгеруі, заманауи сипат алуы табиғи құбылыс. Қандай соғыс пен төңкеріс болса да, жылдар жылжып, ғасырлар өзгерсе де дәстүрлі құндылықтардың маңызы еш жойылмайды. Оған өрнек болатын қазақи дүниетанымның дәстүрлі құндылығын алсақ болады.
Дәстүрлі құндылықтарымыздан ажырамасақ та, алыстап қалуымызға себеп болған КСРО-ның ыдырауымен Қазақстан атты егеменді ел құрылғаннан кейін құндылықтарды, руханиятымызды жаңғыртуға деген алғашқы қадамдар жасалады. Тарихын, тілін, дінін, дәстүрін жаңғыртуға бет алған егеменді елімізде оң өзгерістер орын алады. Қазақ тілінің, Сүнниттік Ханафилік бағыттың орны ерекше ескеріліп, қазақи орта мектептер мен бала бақшалар, ұлттық спорт түрлері насихатталып, түркілерге ортақ ұлттық мейрам болған Наурызды ел болып тойлап, тарихи жәдігерлерді қайта жаңғыртып, еліміздің, ұлтымыздың дүниетанымының қалыптасуына өзіндік үлес қосқан, тіпті негізін қалаған зиялылар мен ағартушыларымызды ақтау, медреселер мен мешіттердің салынуын көбейту, жұмыстарын реттеу, діни кітаптарды көбейту секілді өзгерістер орын алады. Бұл науқан күні бүгінге дейін түрлі жобалардың аясында жүзеге асып жатыр.
Қоғамның, елдің күйреуіне алып келетін түрлі радикалды, деструктивті діни ағымдардың да іс-әрекеттері байқалды. Бұл секілді дәстүрімізге жат болған діни ағымдардың басты мақсаты қай қоғам, қай ел болмасын олардың тарихы мен түп тамырын, дәстүрлі құндылығын ескермей ұлттың болмысына залал келтіру. Дінді жалау етіп шариғат құру жолында сол елдің өзіндік зайырлы заңын ескермей, азаматтардың арасына «фитна» отын жағып жүргеніне барлығымыз куә болудамыз.
Алайда ескеретін, жадымызда ұстауымыз қажет болған дүние, олармен күресу үшін дәстүрлі құндылықтарды насихаттау қажет екенін ұмытпауымыз тиіс.
Юсуп Илхам Каримұлы
"Сұлтан-Қорған" мешітінің наиб имамы