АДАМ БОЙЫНДАҒЫ ИМАНДЫЛЫҚ
Адам бойындағы жақсы қасиеттердің бірі – ол имандылық. Иманы бар адам ешқашан ешкімге зиян тигізе алмайды.
Өйткені хадис шәріпте: «Нағыз мұсылман тілімен де, қолымен де өзгеге зияны тимеген адам» делінген. Иман төрт жерде сақталады: көңілде, жүректе, көкіректе және тәнде. Ал ұят – көзде, бетте, санада сақталады.
Осыған байланысты Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Ислам нақты, яғни көзге көрнекті. Ал иман – адамның жадында яғни көзге көрінбейді, жасырын тұрады» – деп бұйырған. Имандылық – адамның қоғамдағы, күнделікті өмірдегі іс-әрекеттерін белгілі-бір қалыпқа түсіретін ішкі рухани реттеуіш қадір-қасиет, адам бойындағы адамгершілік, ізгілік, кісілік белгісі.
Дәстүрлі қазақ қоғамында адамның имандылығына – мінез-құлық жүйесіндегі ерекшеліктеріне көп көңіл бөлінген. Адамның жарық дүниеге келуі, өсуі, ержетуі, тіршілік етуі, қартаюы, ата мен баланың қарым-қатынасы, үлкендік пен кішілік, сыйластық, әдептілік пен арлылық, инабаттылық тәрізді маңызды мәселелер имандылықтың маңызды құрамдас бөлігі ретінде ешқашан да назардан тыс қалмаған. Жастардың үлкендерге құрмет көрсетуі, үлкендердің кішілерге ізет білдіруі өмір сүру салтына айналған. Қоғамда берік қалыптасқан осындай көрегенділікпен өмір кешу дағдылары жинала келіп, барша адамгершілік қағидалардың, имандылықтың жазылмаған кодекстерінің қалыптасуына негіз болған. Бойына адамгершілік асыл қасиеттерді жинап өскен жасты «көргенді” деп, жүрегінен нұр, өңінен жылу кетпейтін, әрдайым жақсылық жолын ойлайтын, әр істе әділдік көрсететін адамдарды «иманды” деп атаған. Мұсылмандық дүниетаным бойынша, имандылық иманнан пайда болады. Ал иман – жүректегі нұр, нұрдың сыртқы болмысы, яғни имандылық – Алла тағалаға иман еткен адамға бітетін көркем мінез. Алла жіберген әрбір пайғамбарының міндеті – иман мен имандылыққа уағыздау деп саналған. Адам бойындағы имандылық - ол ешкімнің көңіліне қаяу салып, жанын жараламайды. Егер байқаусызда біреуді ренжітіп қоятын болса, оның кешірімін алмайынша ұйықтамайды. Себебі, ол Құдайдың есепке тартатынын біледі. Бұл - жаза болатын күнге иман келтірудің белгісі. Ол ұрлық жасап, біреудің ауласына түспейді, әлсізге әлімжеттік жасамайды, біреуге тиесілі мүлікті рұқсатсыз алмайды, біреудің ақысын жемейді. Өйткені, ол Алланың әрбір сәтті жіті бақылап тұратын Бақылаушы, Ояу, Тірі екенін біледі. Басына қиындық келсе, мүжіліп кетпейді, біреуді тілдеп кейімейді, ал бақыт келсе тәкаппарланып, күнә жасап пендешілікке ұрынбайды. Өйткені, ол барлық нәрсе Алланың өлшеуімен, тағдырымен болатынына сенеді.
Бір нәрсе айтарда не бірдеңені жазарда ойланып барып айтады. Сөзді орнымен қолданады. Жаман сөзден, біреуді тілдеуден қашады. Себебі, әр сөзін қағып алып жазып отыратын періштелері бар екенін біледі. Ол Алладан өзге ешкімге сыйынбайды, Одан өзге ешкімге иек артып, тәуекел етпейді. Себебі, жамандық та, жақсылық та тек Алланың әмірімен, қалауымен болатынына бек сенеді! Алла барлығымызды білімі толыққан, амалы көркем, иманды құлдарының қатарынан етсін! Қазіргі қоғамда адамдар бойындағы имандылық бір-біріне деген сыйластық, жастардың үлкендерге деген құрмет көрсетуі мен үлкендердің кішіге ізет көрсетуі және әдептілік пен арлылық қасиеттерден көрініс береді..
Ең соңғы пайғамбар Мұхаммед (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Мен ең ғажап көркем мінезді толықтыру үшін жіберілдім», – деу арқылы әлемдегі тәлім-тәрбие мен имандылықтың қаншалықты маңызды екенін көрсеткен, имандылыққа өзі бірінші үлгі болған делінеді. Алла тағала адамды иман мен имандылық үшін жаратқан, сондықтан: «Алланың мінезінен үлгі-өнеге алыңдар» (Мұхаммед пайғамбар), – деп уағыздалады. Имандылықтың негізін мұсылмандар Құранда деп біледі. Құран Кәрімнен ең көп үлгі алған Мұхаммед пайғамбардың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) мінезі жайлы Хазіреті Айша: «Оның мінезі – Құран», – деп жауап берген. Құранда: «Негізінен иман етіп ізгі іс жасағандар, намазды толық орындап, зекет бергендерге Раббыларыңның жанында сыйлық бар», – делінген (Бақара, 2/277). Бұл аяттағы ізгі істер, діни ұғым бойынша имандылық болып табылады. Қазіргі зайырлы өркениетті қоғамда да имандылық – аса қастерлі, биік адамшылық қасиет ретінде ұғынылады. Имандылыққа қарама-қарсы жағымсыз сипат – имансыздық.
«Ақсай» мешітінің бас имамы
Бақтияр Қасымалиев
 Предыдущий |
Следующий |
| СУ - ТІРШІЛІК КӨЗІ | ИСЛАМДА САУДА-САТТЫҚТЫҢ ОРНЫ МЕН ӘДЕБІ |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
