АЙТ - ШҮКІРШІЛІК МЕРЕКЕСІ
Рамазан құлшылық пен шүкіршілік, береке мен бірлік, мейірім мен қайырымдылық айы болса, ізінше тойланатын Ораза айт мейрамы – адамдардың көңіліне қуаныш сыйлап, жанын жадырататын ұлық мереке.
Әсілі, Ораза айт қасиетті Рамазан айы аяқталғанының белгісі ғана емес, ол – бір айлық құлшылығымыздың қуанышы мен жемісі. Имам әл-Бағауи: «Екі айт (мереке) күндерінде қуаныш пен шаттық көңіл таныту дін рәміздерінен! Әрі бұл күндер басқа күндерден жөні бөлек!», - деген екен. «Айт» араптың «ъид» деген сөзiнен тілімізге икемделіп енген. Айт – «мерекелеу», «хал сұрасу», «бір-бірін қуанту», «қуанышта басқосу» деген мағыналарды білдіреді. Айт – рамазан айындағы ораза амалының аяқталуына орайластырылған мереке.
Сондықтан, айт күндерінде мұсылман ең жақсы киімін киіп шыққаны жөн. Хасан Сәбит (р.а.): «Екі айтта Пайғамбарымыз бізге әдемі киінуді, жұпар иіс себуді бұйыратын», – деген. Тағы бір хадисте: «Пайғамбарымыз айт мерекесі күндері ең әдемі киімдерін киіп жүретін», – делінген. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Мүмiннiң мүмiн туысына жақсы сөзден артық сыйы болмайды», - дейдi. Қадірлі жамағат! Айт намазға жиналған көпшiлiк бір-біріне жылы лебiздерi мен тiлектерiн білдіруі ләзім. Жүбайр ибн Нәфир: Алла Елшісінің (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сахабалары айт күні дидарласқанда бір-бірлеріне: "Алла бізден де сізден де қабыл етсін!", - деп айтатын", - деген.
Араздасқандар татуласып, өзара кешірім жасап, туысқандық байланысты күшейтуге итермелейтін ұлық мейрам. Ренжісіп қалған кісілермен татуласу, қандай да бір келіспеушіліктің салдарынан қатынас үзілген туыстардың үйлерін арнайы аралау да ерекше маңызды. Өйткені Алла Тағала: «…Керісінше ғафу етіп, кеңшілік жасасын. Әлде, Алланың өздеріңе кеңшілік жасағанын қаламайсыңдар ма? Алла өте кешірімді, ерекше мейірімді», - деген аят бар.
Ардақты Пайғамбарымыз (оған алланың салауаты мен сәлемі болсын) Мәдинаға келген кезінде жергілікті халық тойлайтын екі мереке болатын. Сонда Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Алла Тағала сол екі күннің орнын сендерге одан әлдеқайда жақсысымен алмастырды. Біреуі – Құрбан айт, екіншісі – Рамазан айт», - деді. Мұхаммед үмбетінің өзге үмбеттерден айрықша ерекшелігі – Алла Тағала біздің үмбетке мерекесінің өзін ғибадатқа айналдырған. Демек, ораза айт – елеулі мейрам болуымен қатар Жаратқанға жақындататын ғибадат болып табылады. Сондай-ақ, шариғи мейрамдар жамағатпен арнайы құлшылық етумен басталады. Бұл айт намазы. Әбу Сағид Худри (р.а.): «Алланың Елшісі (оған алланың салауаты мен сәлемі болсын) ораза айт пен құрбан айт күндері намаз оқитын жерге қарай бет алатын. (Мереке) ең әуелі намаздан басталатын. Сосын тұрып, жұртқа жүзін бұратын. Ал, адамдар сап түзеген күйінше орындарында отыратын. Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) оларға уағыз айтады, насихат етеді және әмірін беретін», - деп айтқан.
Түйіндей айтқанда, ғалымдар: «Айт – Исламның қастерлейтін рәміздерінің бірі және ең ұлы көріністеріне жатады. Оны қастерлеу – жүректегі тақуалықтың белгісі. Алла Тағала: «Кімде-кім Алланың рәміздерін ұлықтаса күдіксіз бұл жүректегі тақуалықтан», - деген.