Алла Елшісі (с.ғ.с.) мен сахабалар дәуірінде Құранды хатым ету дәстүрі болған ба?
Сұрақ: Алла Елшісі (с.ғ.с.) мен сахабалар дәуірінде Құранды хатым ету дәстүрі болған ба?
Жауап: Шынтуайтында, Құран оқу – аса маңызды құлшылықтардың қатарына жатады. Алла Елшісі (с.ғ.с.): «Үмбетімнің құлшылығының ең маңыздысы – Құран оқу» (Сюти, Жамиу’-Сағир, І, 51) дейді. Себебі, мұсылман баласы Құран оқығанда Алланы еске (зікір) алады. Ал, Алла Тағаланы ынта-шынтамен еске алу – құлшылықтың тәжі іспетті. Хақ Елшісі (с.ғ.с.) келесі бір өсиетінде:
«Кімде-кім Алланың кітабынан бір әріп оқыса, бір игілік. Ал, бір игі іске он есе сауап жазылады. Мен сізге «Әлиф-ләм-мим» бір әріп деп отырғам жоқ. Бәлкім, «Әлиф» бір әріп, «ләм» бір әріп, «мим» бір әріп» (Тирмизи, Фәдайлу’л-Қуран, 16) деп, Құран оқудың мұсылман баласын теңдессіз сауапқа кенелтетінін сүйіншілеген.
Жалпы, Хақ Тағала Құран Кәрім оқылған жердің берекетін арттырады. Бұл жөнінде ардақты Елшіміз (с.ғ.с.): «Үйлеріңізді намаз және Құран оқумен нұрландырыңыз» (Сюти, Жамиу’-Сағир, ІІ, 188) дейді. Демек, Құран оқылған жер илаһи нұрға бөленеді.
Сондай-ақ, Құран оқу – дүниелік һәм ақыреттік мәнге ие құлшылық. Өйткені, Парасат падишасы – әз Пайғамбар (с.ғ.с.) мұсылман баласының оқыған Құраны ақырет күнгі сын-сағатта оған зор шапағатшы болатынын (Муслим, Мусафирун, 253) өсиет еткен.
Хадис жинақтарында Алла Елшісі (с.ғ.с.) Рамазан айының түндерінде Жебірейіл періштемен бірге Құран оқып, оны хатым еткені жөнінде риуаяттар кездеседі (Бұхари, Бәд’у’л-уахи, Муслим, Фәдайлу’с-Сахаба, 99). Осыған орай фиқһ мамандары Рамазан айында Құранды хатым етуді мустахап амалдардың қатарына жатқызған. Ал, сахабалар дәуірінде Құранды хатым ету дәстүрі болған ба дегенге келсек, Абдуллаһ бин Амрдің жеткізуінше, оған Алла Елшісі (с.ғ.с.):
— Құранды бір айда хатым етіп тұр, деген. Сонда мен:
— Бір айда одан да көп оқи аламын, дедім.
— Онда он күнде бір рет хатым ет, деді. Мен:
— Он күнде одан да көп оқуға шамам жетеді, дедім. Сол кезде Алла Елшісінің (с.ғ.с.):
— Онда жеті күнде бір рет хатым қыл» (Муслим, Сәум, 35) деп ескерткенін хабарлайды. Әз сахабалардың Құран Кәрімді хатым етуді дәстүрге айналдырғаны туралы бұдан өзге де хадис жинақтарында көптеген риуаяттар кездеседі. Яғни, сахабалар тек Рамазан айында ғана емес, әрқашан Құран Кәрімді хатым етіп отырған.
Әнас бин Мәлик (р.а) жеткізген риуаятта:
«Алла Елшісі: «Амалдардың ең қайырлысы – Құранды хатым ету» (Құртуби, Тәзкар, 127) деген.
Осы себептен де, мұсылман үмбеті он төрт ғасырдан бері Рамазан айында мешіттерде Құран оқып, хатым етуді салтқа айналдырған. Бұл дәстүр қиямет қайымға дейін жалғаспақ.
Мұхан ИСАХАН