ӘЙЕЛ АДАМНЫҢ ҚАЗА ЕТКЕН ОРАЗАСЫН ӨТЕУ МӘСЕЛЕСІ
Ораза – Ислам дініндегі бес парыздың бірі, мұсылманның рухани тазалығы мен тақуалығын арттыратын ғибадат.
Алла Тағала Құран Кәрімде: «Ей, иман келтіргендер! Сендерге бұрынғыларға парыз етілгендей ораза парыз етілді. Мүмкін тақуа боларсыңдар», - деп айтады (Бақара сүресі, 183-аят). Алайда әйел адамдар табиғи жағдайларға байланысты кей күндері ораза ұстай алмайды. Бұл әсіресе хайыз (етеккір) және нифас (босанғаннан кейінгі тазалық кезеңі) кезінде орын алады. Осы жағдайда әйелдің оразаға деген жауапкершілігі қандай? Қаза болған оразаны өтеу уақыты мен шарттары қандай? Бұл мақалада осы сұрақтарға жауап іздейміз.
Әйелдің оразаны қаза ету себептері Ислам шариғатында әйел адам хайыз немесе нифас кезінде ораза ұстамауы тиіс. Бұл – Алланың әйелге берген жеңілдігі. Бұл кезеңде намаз оқуға да, ораза ұстауға да тыйым салынады. Бірақ намаз қаза етілмегенімен, оразаның өтеуі міндетті болып саналады. Себебі бұл – белгілі бір уақытпен шектелген парыз ғибадат.
Айша анамыз (р.а.): «Бізге (әйелдерге) хайыз күндерінде қаза болған оразаны өтеу бұйырылатын, бірақ намазды өтеу бұйырылмайтын», - деген (Бұхари, Муслим). Сондай-ақ, әйел адамның жүкті немесе бала емізуі себепті ораза ұстай алмауы мүмкін. Егер дәрігер немесе білікті ғалымдар денсаулығына қауіп төнетінін анықтаса, оразаны кейінге қалдыруға рұқсат етіледі. Алайда бұл жағдайда да кейінірек қаза күндерін өтеу керек. Ал егер денсаулығы мүлде көтермесе және ұзақ уақыт ауыруға байланысты оразаны өтеу мүмкін болмаса, онда әр қаза күн үшін міскінге тамақ беру (фидия) арқылы өтеуге рұқсат бар (Бақара сүресі, 184-аят).
Қаза оразасын өтеу уақыты мен шарттарына тоқталсақ, Әйел адам Рамазан айынан кейін, мүмкіндігі болған кезде, қаза болған күндерін өтеуі тиіс. Хазіреті Омар (р.а.) былай деген: «Кімде-кім қаза болған парызын өтемесе, ол Алланың алдында қарыздар болады. Алла қарызды өтеуді талап етеді» (Бұхари). Қаза оразасын өтеудің нақты уақыты белгіленбеген, бірақ оны келесі Рамазанға дейін өтеу абзал. Егер келесі Рамазан айы келіп, қаза күндері өтелмей қалса, онда жағдайына байланысты екі түрлі үкім бар: 1. Егер салмақты себеп болмаса (ұмытып кету, немқұрайлылық таныту) – онда сол күндерді оразамен өтеп, қосымша кәффарат ретінде кедей адамға тамақ беру қажет. 2. Егер денсаулық жағдайына байланысты кешіксе – тек оразаның қазасын өтеу жеткілікті, қосымша кәффарат қажет емес. оразасы кәдімгі Рамазан оразасындай таң атқаннан күн батқанға дейін аш жүру арқылы өтеледі.
Нәпіл ораза ұстаудан бұрын қаза күндерін өтеу маңыздырақ. Қаза оразасын өтеудің маңыздылығы: Әйел адамның қаза болған оразасын өтеуі – оның Алла алдындағы міндеті. Көп әйелдер осы мәселені кейінге қалдырып, бір жыл өтсе де өтемей қояды. Бұл қате түсінік. Өйткені ораза – адамның иманы мен сабырын сынайтын ғибадат. Егер әйел адам қаза оразасын өтемесе, ол қиямет күні Алла алдында есеп беретін болады. Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салуаты мен сәлемі болсын) былай деген: «Кімде-кім бір парыз амалын жіберіп алса, оны дереу өтесін, өйткені Алла кешіктіргендерге емес, уақытында орындағандарға сауабын артығымен береді» (Тирмизи, Сунан).
Хадис шәрифте: «Ораза – сабырдың жартысы» (Ибн Мажә, Сиям 44). Алайда бұл мәселені қиынсынудың қажеті жоқ. Оразаны бірден толық өтеу мүмкін болмаса, аптасына немесе айына бірнеше күннен бөліп ұстауға болады. Бұл әйелге жеңілдік береді әрі жауапкершілікті уақытында орындауға көмектеседі. Сонымен қатар, қаза оразасын өтеудің жоспарын құру да тиімді әдіс болып табылады. Мысалы, кейбір әйелдер ай сайын 2-3 күннен ораза ұстап, алты ай ішінде барлық қазасын өтеп шығады. Бұл тәсіл адамның денсаулығына да ауырлық түсірмейді, әрі уақытылы парызын орындауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, егер әйел қаза оразасын өтеп жүрген кезде, оның ниеті ықыласты болса, Алла оған ерекше мейірімін төгеді.
Қорыта айтсақ, Әйел адам хайыз, нифас немесе басқа да медициналық себептермен ораза ұстай алмаса, қаза күндерін өтеуі міндетті. Ислам діні бұл мәселеде әйелдерге жеңілдік бергенімен, парызды кейінге қалдырмай орындау маңызды. Уақыты келгенде, мүмкіндігінше тезірек өтеу – құлшылықтың кемелдігі мен тақуалықтың белгісі.
Алла Тағала Құранда былай дейді: «Алла сендерге жеңілдікті қалайды, ауырлық қаламайды» (Бақара сүресі, 185-аят). Бұл аят қаза оразасын өтеуде де Алланың мейірімі мен жеңілдігі бар екенін көрсетеді. Сондықтан әрбір мұсылман әйел қаза оразасын уақытында өтеп, тақуалықтың биік деңгейіне жетуге ұмтылуы керек. Алла Тағала барша мұсылман әйелдерге оразаларын толық өтеуді, сауабын еселеп алуды нәсіп етсін! Амин
Әскер ата мешітінің ұстазы
Шахкөзова Әлия
 Предыдущий |
Следующий |
| Шарапаты мол шағбан айы | ІЗГІЛЕРДІҢ НАСИХАТТАРЫ |
Тақырып аясындағы мақалалар
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
