Қазақ балалары қандай ойыншықпен ойнады?
Алматы
Алматы Астана Шымкент Ақсай Ақсу Ақтау Ақтөбе Актогайский район Алтынсарин ауданы Алға Амангельдинский район Арал Арқалық Арысь Атасу ауылы Атбасар Атырау Аягөз Аққулы ауданы Байқоңыр Байғанин ауданы Балқаш Баянауыл ауданы Бейнеу Бәйдібек ауданы Денис ауданы Ембі Ертіс ауданы Еңбекшіқазақ Жітіқара ауданы Жалағаш кенті Жаңаөзен Жаңатас Жангелді ауданы Жаркент Жаңақорған кенті Жаңқала Жезді кенті Жезқазған Жетісай Жосалы Жосалы кенті Жәйрем Жәнібек Зайсан Индер Исатай ауданы Қарағанды Қаскелең Келес ауданы Кентау Көкшетау Қонаев Қостанай Қосшы Құлсары Курчатов Қызылорда Көкпекті ауданы Ленгер Лисаков Май ауданы Майқайын кенті Маханбет ауданы Мақат Меңдіқара ауданы Миялы Мойынқұм ауылы Мырзакент кенті Мәртөк ауданы Науырзым ауданы Ойыл ауданы Ордабасы ауданы Отырар ауданы Павлодар Петропавл Риддер Рудный с.Мангистау Сайрам ауданы Сайқын Сарыағаш Сарыкөл ауданы Сарыөзек Сәтпаев Сауран ауданы Семей Созақ ауданы Солнечный Степногорск Сырым ауданы Тайынша Талғар Талдықорған Тараз Таран ауданы Текелі қаласы Темиртау Тереңкөл ауданы Тереңөзек кенті Теңіз кен орны Түркістан Түлкібас кенті Узынагаш Орал Өскемен Федеров ауданы Форт-Шевченко Хромтау Целиноград ауданы Чапаев Шамалған ауылы Шу Шал ақын ауданы Шалқар Шарбақты ауданы Шардара Шетпе Шиелі кенті Шұбарқұдық Ырғыз ауданы Екібастұз Қазығұрт Қамысты ауданы Қандыағаш Қарабалық ауданы Қаражал Қарасу ауданы Қаратау Қарғалы Қобда ауданы Қордай Құрманғазы ауданы Құрық Үржар ауданы Үшарал Ұзынкөл ауданы Әйтеке би ауданы Әйтеке би кенті Әулиекөл ауданы
Аср 16:25
Алматы
Алматы Астана Шымкент Ақсай Ақсу Ақтау Ақтөбе Актогайский район Алтынсарин ауданы Алға Амангельдинский район Арал Арқалық Арысь Атасу ауылы Атбасар Атырау Аягөз Аққулы ауданы Байқоңыр Байғанин ауданы Балқаш Баянауыл ауданы Бейнеу Бәйдібек ауданы Денис ауданы Ембі Ертіс ауданы Еңбекшіқазақ Жітіқара ауданы Жалағаш кенті Жаңаөзен Жаңатас Жангелді ауданы Жаркент Жаңақорған кенті Жаңқала Жезді кенті Жезқазған Жетісай Жосалы Жосалы кенті Жәйрем Жәнібек Зайсан Индер Исатай ауданы Қарағанды Қаскелең Келес ауданы Кентау Көкшетау Қонаев Қостанай Қосшы Құлсары Курчатов Қызылорда Көкпекті ауданы Ленгер Лисаков Май ауданы Майқайын кенті Маханбет ауданы Мақат Меңдіқара ауданы Миялы Мойынқұм ауылы Мырзакент кенті Мәртөк ауданы Науырзым ауданы Ойыл ауданы Ордабасы ауданы Отырар ауданы Павлодар Петропавл Риддер Рудный с.Мангистау Сайрам ауданы Сайқын Сарыағаш Сарыкөл ауданы Сарыөзек Сәтпаев Сауран ауданы Семей Созақ ауданы Солнечный Степногорск Сырым ауданы Тайынша Талғар Талдықорған Тараз Таран ауданы Текелі қаласы Темиртау Тереңкөл ауданы Тереңөзек кенті Теңіз кен орны Түркістан Түлкібас кенті Узынагаш Орал Өскемен Федеров ауданы Форт-Шевченко Хромтау Целиноград ауданы Чапаев Шамалған ауылы Шу Шал ақын ауданы Шалқар Шарбақты ауданы Шардара Шетпе Шиелі кенті Шұбарқұдық Ырғыз ауданы Екібастұз Қазығұрт Қамысты ауданы Қандыағаш Қарабалық ауданы Қаражал Қарасу ауданы Қаратау Қарғалы Қобда ауданы Қордай Құрманғазы ауданы Құрық Үржар ауданы Үшарал Ұзынкөл ауданы Әйтеке би ауданы Әйтеке би кенті Әулиекөл ауданы
Алматы
ықшамдау
Таң Күн Бесін Аср Ақшам Құптан
04:21 05:38 12:00 16:25 18:17 19:34
ықшамдау
Күнтізбе
Хижри
18 Рамазан 1445
Миләди
28 наурыз 2024

Мақалалар

Қазақ балалары қандай ойыншықпен ойнады?

| A | +

Қазір ойыншықтың да, қуыршақтың да неше атасы бар. Қалтаңа қара да, қалағаныңды ала бер. Ал бұрын ше? Біздің ата-әжелеріміз бала кезінде қандай ойыншықпен ойнады?

 

Әрине, ол заманда жарыған ойыншық болмағаны белгілі. Төңкеріс болды, аштық болды, соғыс болды, балалар ерте есейді. Алайда, соның өзінде бала мен ойыншық бір-бірінен ажырамағанын байқаймыз. Бәріміз бұрынғы балалардың ойыны дегенде асық, тоғызқұмалақ, дойбыны ғана білеміз. Ал қуыршақтардан ше?

 

Журналист Қарагөз Смәділ: «Бірде апамнан: «Сіздер де бала күндеріңізде қуыршақ жасап па едіңіздер, ұлдар қандай ойыншық ойнайтын, олардың мылтық ойыншықтары болды ма?» – деп сұрағаным бар еді. Сөйтсем, ол кісілер ойнаған қуыршақ мүлдем басқа екен. «Мал қырыққанда бір уыс жүнді жинай жүретінбіз. Әлгі жүнді жұмырлап, бас шығарып, денесін жасап, қолдан қуыршақ істедік. Оған аналарымыздың құрағынан қалған қиындыларды құрап, көйлек-көншек жасадық. Жазға салым киіз басқанда біздің құдайымыз беретін. Киізден жасалған кішкене қуыршақтарымыз көп еді. Ол аз болғандай, сабаннан ұзыншалап та қуыршақ істеп алатынбыз», – деген болатын», – дейді.

 

Шынында, бұрынғының балалары қуыршақты өздері жасап алатын. Ал қазір баласына ойыншық әпермейтін, «Балаға ойыншық әперуге болмайды», «Бұрынғы қазақтар ойыншықпен ойнамаған» деген түрлі алыпқашпа әңгіме тарататын қуыршаққа жанымен қас адамдар шықты. Асыл дініміздің өзінде қуыршаққа тыйым салмаған. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Айша анамыздың (р.а) қос қанатты пырақ ойыншығын көргенде, онымен ойнауға тыйым салмай, керісінше жаны жадырап қоя берген.

 

Бала ойыншықпен ойнамаса, тәрбиесі ақсамайды. Өйткені сәбиінде ойыншықпен ойнаған баланың зейіні артатыны дәлелденген. Себебі бала ойын арқылы өсіп-өнеді, жетіледі. Ресейдегі Кунсткамера музейінде біздің ата-әжелеріміз ойнаған сан түрлі ойыншықтар сақталған. Соның бірқатарымен таныстырып өтсек.

 

Мәселен, мына суреттегі қолдан жасалған қуыршақ қыз (үстіңгі екі сурет) музейге XX ғасырдың басында Ақмола облысының Петропавл уезінен жетзіліліпті. Қуыршақты музейге этнограф Клавдий Щенников өткізген екен. Жоғарыдағы Қарагөз Смәділдің айтып отырған «жүнді жұмырлап, бас шығарып, денесін жасап» дайындалатын қуыршақ осы.

 

 

қуыршақтың басына орамал таққан. Ұзын етек, кең көйлек кигізген. Осыған қарап-ақ біздің ата-бабаларымыздың балаға нағыз мұсылманша тәрбие бергенін байқауға болады.

 

Суреттегі екінші қуыршақ қыз (астыңғы екі сурет) XIX ғасырдың соңында жасалыпты. Ақмола облысы Атбасар уезінен алынған. Мұны да музейге Клавдий Щенников өткізген. Мұндай қуыршақтармен бұрын 3-10 жас аралығындағы қыздар ойнаған. Байқағандарыңыздай, ойыншықтардың бәрі де қолдан жасалған.

 

Музейдегі қазақ балаларының арасында қуыршақ жігіт те жүр екен. Бұл қуыршақ XX ғасырдың басында Петропавл уезінен алыныпты. Бұрынғы қазақтың кішкентай қыздары «үйлену тойы» ойынын ойнаған екен. Сол кезде әлгі қыз бен жігітті лайықтап киіндіріп, «тойға» дайындаған көрінеді.

 

Ол кездің қуыршақтарының киімі де өзгеше екен. Сол заманның адамдары өздері қалай киінсе, қуыршақтарын да солай «киіндірген». Мәселен, төмендегі суреттегі (екеуі де) камзолды таза барқыттан тіккен екен. Қуыршақтардың киімдерін қыздардың өздері тіккен. Киімдерді зерлеп, кестелеп те дайындаған. Бұрынғылардың осылайша балаларын тігіншілікке, ісмерлікке баулығанын байқаймыз.

 

 

Ол кезде қуыршақтардың «жиһаздары» да болған екен. Оның дәлелі – мына суреттегі ойыншық кілемше мен жастықша (астыңғы екі сурет). Осы кереует пен жастықшаға балалар қуыршақтарын отырғызып-жатқызған екен. Кереует пен жастықшаның тысын да қолдан тігіп, жиі ауыстырып отырыпты.

 

Бұрынғы қазақ балалары сондай-ақ түрлі жиһазшалар, кілемшешелер, төсек орындары, ыдыс-аяқтар секілді ойыншықтармен ойнапты. Кейбірін өздері қолдан жасап, шеберлігін байқатқан. Кейде ойыншықтарды жасауға жасы үлкенірек аға-апалары да көмектескен. Кейбірін ата-әжелері жасап берген. Осылайша, үлкендер ойыншықтар арқылы баланы жастайынан дұрыс тәрбиеге, танымын кеңейтуге баулыған.

 

Сондай-ақ бұрынғы балалардың ойыншықтарын салып қоятын арнайы сөмкесі болған. Жиналмалы сөмкеге балалар ойыншықтарын ұқыптап салып, киіз үйдің қабырғасына іліп қойған. Осы арқылы бабаларымыз баланы ұқыптылыққа, тазалыққа баулып отырған. Міне, біздің бұрынғылар қандай. Олардан өнеге алу – бізге мұрат.

 

 

ДЕРЕККӨЗІ muftyat.kz

ҚМДБ ресми сайты

Предыдущий Следующий
ЖҰМА МІНБЕРІ: Салиқалы әйелдің сипаты Қазақ балалары қандай ойыншықпен ойнады?

Оқырмандардың пікірі (0)

Қызықты тақырыптар

Сұрақ-жауап Қазақ балалары қандай ойыншықпен ойнады?
Әрине, ол заманда жарыған ойыншық болмағаны белгілі. Төңкеріс болды, аштық болды, соғыс болды, балалар ерте есейді. Алайда, соның өзінде бала мен ойыншық бір-бірінен ажырамағанын байқаймыз. Бәріміз бұрынғы балалардың ойыны дегенде асық, тоғызқұмалақ, дойбыны ғана білеміз. Ал қуыршақтардан ше?...
Сұрақ-жауап Мәуліт бидғат па?
Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.а.у.) туылған күнін – қасиетті мәулітті мереке ретінде атап өтудің дінімізде үкімі қандай? Кейде мәуліт мерекесінің «бидғат», яғни, дінімізге кейіннен қосылған қате, тіпті күнә амал екендігі айтылып жатады. Осының ара-жігін ажыратып берсеңіз....
Сұрақ-жауап Ізгі амалдың сауабын тірілерге бағыштауға бола ма?
Ізгі амалдардың сауабын тірілерге бағыштау ғұламалардың арасында тартысты мәселелердің бірі. Ханафи және Ханбали мәзһабы бойынша Құранның сауабын тірілерге бағыштауға рұқсат етіледі. ...
Сұрақ-жауап Ершат Оңғаров: Имам мен молда тұрғанда намазға кім шығады?
ІІІ Республикалық имамдар форумында қоғамдағы өте өзекті мәселелер талқыланды. Форум жайында Қазақстан Мұсылмандары діни басқармасы төрағасының орынбасары, наиб-мүфти Ершат Оңғаровпен сұхбаттастық....
Сұрақ-жауап Дәретханада сәлемдесуге бола ма?
Жалпы сәлем беру – сүннет, ал оған жауап қайтару – парыз. Алла Тағала қасиетті Құранда былай дейді: وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا «Қашан сендерге сәлем берілсе, одан жақсырақ немесе соның өзін қайтарыңдар!»[1]....
Сұрақ-жауап Ешбір себепсіз ажырасу күнә ма?
Жауап: Исламда ажырасу «талақ» деп аталады. Талақтың тілдік мағынасы; жіберу, бос қою. Ал шариғаттағы мағынасы: «Ол – арнайы сөздермен некелік одақты бұзатын шариғи үкімді білдіреді»[1]. ...
ықшамдау
Күнтізбе
Хижри
18 Рамазан 1445
Миләди
28 наурыз 2024
Намаз уақыттары
қазір

Аср 16:25

Ақшамға дейін 00:29

39. «Рия» (Деяния на показ)

Это оборот речи, подразумевающий, в том числе "перед Аллахом". Тем не менее, с целью купирования не

Администратор Azankz
кеше

Тасбих таравих намаза

То есть "не умрет". Всмысле "не исчезнет", "не перестанет существовать".

X
19 нау. 2024

20 урок: О дополнительных молитвах

Уа алейкум ассалям уа рахматулЛахи уа барокятуху. К сожалению для этого урока есть только текстовая

Администратор Azankz
18 нау. 2024

Курсы хадисоведения открылись при центральной мечети Алматы

Уалейкум ассалам. Да, женщины могут слушать курс из женского зала. Курсы проводятся на казахском я

Администратор Azankz
16 нау. 2024

Al Muallim

В первом и в втором нашиде есть же звуки барабана и других музыкальных инструментов, они разрешены л

X
1 ақп. 2024
Created with Sketch. {{!-- --}} {{!-- --}} {{!-- --}} Created with Sketch. Asset 1mdpi